จากกรณีสมาชิกกลุ่มเฟซบุ๊ก “พวกเราคือผู้บริโภค” โพสต์สอบถามประเด็น ทำไมเปลวไฟจากเตาก๊าซหุงต้มยี่ห้อดัง ถึงเป็นสีเขียวสดชัดเจน อย่างที่ไม่เคยเห็นกันตามปรกติ

ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ให้ความรู้เพิ่มเติมผ่านทางเฟซบุ๊ก Jessada Denduangboripant ระบุว่า ตามปรกติแล้ว เปลวไฟที่มาจากก๊าซหุงต้ม ไม่ว่าจะยี่ห้อไหนๆ จะมีสีอันเกิดจากการเผาไหม้ของก๊าซ LPG ที่เป็นเชื้อเพลิง โดยมักจะเห็นเป็นชั้นของสีต่างๆ ตั้งแต่สีแดง สีเหลือง สีขาว และสีฟ้า และเวลาสีผสมกัน ก็อาจมองเป็นสีอื่นๆ เช่น สีส้ม หรือสีฟ้าอมเขียว

แต่ถ้ามีสีที่แปลกตาออกไปจาก 4 สีนี้ เช่น สีเขียวสด อย่างในภาพ ก็มักจะเกิดจากการมี “สารโลหะ” ปนลงไปผสมในเปลวไฟ เกิดการเผาไหม้ และเห็นเป็นสีแปลกตา ซึ่งในกรณีสีเขียวนี้ น่าจะเกิดจาก “โลหะทองแดง” จากหัวเตาแก๊สเอง ไม่ได้เกิดจากก๊าซหุงต้มที่เอามาใช้

เวลาที่ใช้งานเตาแก๊ส เราอาจจะเห็นว่าเตาแก๊สมีเปลวไฟสีแดง เหลือง ส้ม หรือสีฟ้า บางทีก็มีเกิดเขม่าควัน ติดก้นหม้อขัดยาก จนกลายเป็นหม้อสีดำ ที่เป็นเช่นนี้ เกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่เหมาะสมแตกต่างกันของเชื้อเพลิงที่เป็นก๊าซหุงต้ม (LPG) และให้อุณหภูมิที่แตกต่างกัน รวมถึงเขม่าควันต่างกันด้วย คือ

• สีแดง : เปลวไฟมีอุณหภูมิ 600-800°C จัดเป็นเปลวไฟที่แย่ที่สุด ค่อนข้างอันตราย เพราะเป็นการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์อย่างมาก เกิดก๊าซพิซ CO (คาร์บอนมอนอกไซด์) ขณะเผาไหม้ในปริมาณที่มาก พร้อมกับเขม่าควันดำติดก้นหม้อ หากเผาไหม้เช่นนี้ในพื้นที่ปิดจะเป็นอันตรายต่อสุขภาพของผู้ใช้งานได้
• สีเหลือง : เปลวไฟมีอุณหภูมิ 1100°C เป็นเปลวไฟที่ไม่ดี เป็นสีที่ไม่เหมาะสมและมีอันตราย เพราะยังคงมีการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์อยู่ มีก๊าซพิซ CO และเขม่าดำเกิดขั้นจากการเผาไหม้จนก้นหม้อดำเช่นกัน หากเผาไหม้เช่นนี้ในพื้นที่ปิดเป็นระยะเวลานานก็จะเป็นอันตรายต่อผู้ใช้งานได้เช่นกัน
• สีขาว : เปลวไฟมีอุณหภูมิ 1300-1500°C นับเป็นเปลวไฟที่ดี แต่ก็ยังเผาไหม้ไม่สมบูรณ์เต็มที่ ความร้อนที่ได้ยังไม่เต็มประสิทธิภาพ ไม่ค่อยเกิดก๊าซพิซ CO และเขม่าควันแล้ว จึงนับว่าค่อนข้างปลอดภัย
• สีฟ้า : เปลวไฟมีอุณหภูมิ 1400-1600°C เป็นเปลวไฟที่ดีที่สุด เกิดจากการที่สัดส่วนของอากาศและเชื้อเพลิงสมดุลกัน ก่อให้เกิดการเผาไหม้สมบูรณ์ ได้ประสิทธิภาพที่ดีที่สุด ไม่ก่อให้เกิดก๊าซพิษ CO และเขม่าควัน ช่วยให้ประหยัดค่าใช้จ่ายในส่วนของก๊าซหุงต้ม LPG ได้มาก

ซึ่งสาเหตุของปัญหานี้ มักเกิดจาก 3 ปัจจัยด้วยกัน ได้แก่ 1. วาล์วอากาศใต้เตา ปรับไว้ไม่เหมาะสม หรือมีการไปขยับถูกโดยไม่ได้ตั้งใจ 2. มีการอุดตัน ที่ท่อทางเดินก๊าซ ไม่ว่าจะเป็นที่ท่อนมหนูของวาล์ว หัวเตา หรือฝาเฟืองทองเหลือง และ 3. ผู้ใช้งานเชื่อมต่อเตาแก๊ส กับหัวปรับแรงดันผิดประเภทหรือเสื่อมสภาพ (เตาแก๊สบ้านใช้หัวปรับแรงดันชนิดแรงดันต่ำ)

จะเห็นว่า เปลวไฟที่ดี ก็คือเปลวไฟสีฟ้า ที่ให้อุณหภูมิที่สูงที่สุด และมีการเผาไหม้สมบูรณ์สุด แต่ถ้าปรกติ เตาที่บ้านมีเปลวไฟสีฟ้าอยู่แล้ว และเกิดเปลวไฟสีอื่นๆ ที่แปลกตาออกไป ก็อาจเกิดขึ้นได้เนื่องจากมี “โลหะ” บางอย่างลงไปผสมเผาไหม้กับเปลวไฟด้วย

โลหะของธาตุแต่ละตัวนั้น จะทำให้เกิดสีของเปลวไฟที่ต่างกัน เนื่องจากไออนของโลหะนั้น คายพลังงานออกมาในปริมาณที่ต่างกัน จากการที่ระยะห่างระหว่างชั้นพลังงานของอนุภาคในธาตุไม่เท่ากัน ทำให้ได้คลื่นแสงที่แตกต่างกันไปด้วย

ตัวอย่างสีของสารประกอบโลหะ เช่น สารประกอบลิเทียม (Li) ให้เปลวไฟสีแดง / สารประกอบโซเดียม (Na)ให้เปลวไฟสีเหลือง / สารประกอบโพแทสเซียม (K) ให้เปลวไฟสีม่วง / สารประกอบรูบิเดียม (Rb) ให้เปลวไฟสีแดงเข้ม / สารประกอบซีเซียม (Cs) ให้เปลวไฟสีฟ้า / สารประกอบแคลเซียม (Ca) ให้เปลวไฟสีแดงอิฐ / สารประกอบแบเรียม (Ba) ให้เปลวไฟสีเขียวแกมเหลือง / สารประกอบทองแดง (Cu) ให้เปลวไฟสีเขียว / สารประกอบแมกนีเซียม (Mg) ให้เปลวไฟสีขาว / สารประกอบเหล็ก (Fe) ให้เปลวไฟสีทองหรือน้ำตาลเหลือง

พิจารณาจากข้อมูลดังกล่าวนี้ ก็พอได้ข้อสรุปว่า “เปลวไฟสีเขียวสด” ที่เห็นนั้น อาจเกิดจากเปลวไฟเตาแก๊ส ไปเผาโลหะที่มีส่วนประกอบของ “ทองแดง” จนทำให้ได้ไฟสีเขียวสดขึ้น

ซึ่งกรณีคล้ายกันนี้ อาจารย์อ๊อด รศ. ดร.วีรชัย พุทธวงศ์ อาจารย์ประจำภาควิชาเคมี คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เคยให้สัมภาษณ์อธิบายไว้ โดยตั้งสมมติฐานของสาเหตุ ไว้ว่า “สีเขียวนี้ น่าจะมาจากหัวเตาแก๊ส ที่ใช้งานมาอย่างยาวนาน จนกระทั่งเกิดสนิมเกาะที่บริเวณรูของหัวเตา ซึ่งหัวเตานี้ทำจาก คอปเปอร์ (copper) ซึ่งก็คือทองแดง ไฟจากเตาแก๊สไปปนกับทองแดง จึงเกิดการเปลี่ยนแปลงของไฟจากสีน้ำเงิน กลายเป็นไฟสีเขียวเช่นนั้น ซึ่งไม่ได้เป็นอันตรายด้วย ถ้าไฟเผาไหม้สนิมทองแดงไปหมดแล้ว ไฟเตาแก๊สก็จะกลับมาเป็นสีเดิม”

• พิศวงอีกรอบ! รากไม้ขยับได้ ที่แท้ไม่ใช่พยาธิ แต่เป็น “หญ้าเข็มนาฬิกา” ถือเป็นของมงคล
• อ.เจษฎ์ โพสต์ปม พระพุทธรูปแปลก มีตุ่มขึ้นเต็มองค์ ที่ทำชาวบ้านฮือฮา จุดธูปขอเลขเด็ด