“การประคบ” เป็นวิธีหนึ่งที่นำมาใช้ในการปฐมพยาบาลเบื้องต้น เพื่อช่วยลดและบรรเทาอาการปวดหรืออาการบาดเจ็บ โดยอุปกรณ์ประคบร้อนและเย็น (Cold-Hot Pack) มีลักษณะเป็นถุงพลาสติก ภายในบรรจุเจลคล้ายวุ้น จัดเป็นเครื่องมือแพทย์ที่สามารถหาซื้อได้ง่ายและมักมีไว้ติดบ้าน สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ระบุถึงมีวิธีใช้ถุงประคบร้อน และเย็นเอาไว้ ดังนี้
การประคบเย็น
ใช้เมื่อไร:
ไข้ ข้อเท้าแพลง รอยฟกช้ำจากการกระแทก เลือดกำเดาไหล
ใช้อย่างไร:
- ประคบทันทีบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บภายใน 24-48 ชั่วโมง
- นำถุงเจลที่แช่ในตู้เย็นหรือน้ำแข็ง จนถุงเจลมีความเย็นตามที่ต้องการมาประคบบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
- ประคบบริเวณที่มีอาการ ประมาณ 10-15 นาที ไม่ควรใช้เวลานานกว่านี้ และไม่วางที่เดียวนานเกินไป
- ควรสวมปลอกถุงผ้า หรือห่อหุ้มด้วยผ้าขนหนู เพื่อหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับผิวหนังโดยตรง
- หลีกเลี่ยงประคบบริเวณที่มีแผลเปิด เนื่องจากมีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
การประคบร้อน
ใช้เมื่อไร:
ปวดหลัง ปวดประจำเดือน ปวดเข่า ปวดกล้ามเนื้อ
ใช้อย่างไร:
- ประคบหลังได้รับบาดเจ็บ หรืออาการฟกช้ำ 48-72 ชั่วโมง ห้ามประคบร้อนในบริเวณที่มีการบาดเจ็บหรืออักเสบเฉียบพลัน โดยเฉพาะใน 24 ชั่วโมงแรก
- นำถุงเจลที่แช่ในน้ำร้อนหรือน้ำที่ต้มเดือดแล้ว โดยห้ามต้มพร้อมกับน้ำ จนถุงเจลมีความร้อนตามที่ต้องการ ทดสอบอุณหภูมิที่จะนำมาประคบต้องไม่ร้อนเกินไป มาประคบบริเวณที่ได้รับบาดเจ็บ
- ประคบบริเวณที่มีอาการ ประมาณ 15-20 นาที โดยขยับเปลี่ยนบริเวณที่วางบ่อยๆ
- ควรสวมปลอกถุงผ้า หรือห่อหุ้มด้วยผ้าขนหนู เพื่อหลีกเลี่ยงการสัมผัสกับผิวหนังโดยตรง
- หลีกเลี่ยงประคบบริเวณที่มีแผลเปิด เนื่องจากมีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
