ภาพรวมของพลังงาน (Energy Landscape)

ในปัจจุบันนี้ ปี 2024 จะเห็นว่ามีการใช้เชื้อเพลิงจากฟอสซิลยังคงมีปริมาณมากถึง 73% ของพลังงานทั่วโลก ขณะที่มีการใช้พลังงานสะอาดเพียง 27%  แต่การคาดการณ์ในอนาคตข้างหน้าอีก 10 ปี จะเปลี่ยนรูปแบบการใช้พลังงานไปอย่างมาก คือ จะมีการใช้พลังงานสะอาดมากถึง 53% ของการใช้พลังงานทั่วโลก ทั้งนี้เนื่องจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 ของโลกกำลังจะเกิดขึ้นในทศวรรษนี้ ซึ่งถ้าจะมองย้อนไปดูตั้งแต่การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 1 คือ เครื่องจักรไอน้ำ ครั้งที่ 2 คือ การใช้ไฟฟ้า และครั้งที่ 3 คือ Internet จนถึงครั้งนี้ การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 คือ AI และแบตเตอรี่ โดยมีการนำเอาเทคโนโลยีต่าง ๆ เข้ามาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและผลผลิต เป็นการบริหารจัดการต้นทุนให้ลดลงและปรับปรุงการจัดการในอุตสาหกรรมพลังงานให้ยั่งยืน โดยการใช้พลังงานหมุนเวียนในกระบวนการผลิตที่จะสามารถลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมในระยะยาว การเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาดในอนาคต สามารถแบ่งได้ตามการบริหารจัดการในภาค Hydrocarbon ให้มีประสิทธิภาพและสะอาดมากขึ้น (Efficient Hydrocarbon) และการเพิ่มประสิทธิผลในภาค Clean Energy

ภาพรวมของพลังงาน (Energy Landscape)

ในปัจจุบันนี้ ปี 2024จะเห็นว่ามีการใช้เชื้อเพลิงจากฟอสซิลยังคงมีปริมาณมากถึง 73% ของพลังงานทั่วโลก ขณะที่มีการใช้พลังงานสะอาดเพียง 27%  แต่การคาดการณ์ในอนาคตข้างหน้าอีก 10 ปี จะเปลี่ยนรูปแบบการใช้พลังงานไปอย่างมาก คือ จะมีการใช้พลังงานสะอาดมากถึง 53%ของการใช้พลังงานทั่วโลก ทั้งนี้เนื่องจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 ของโลกกำลังจะเกิดขึ้นในทศวรรษนี้ ซึ่งถ้าจะมองย้อนไปดูตั้งแต่การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 1 คือ เครื่องจักรไอน้ำ ครั้งที่ 2 คือ การใช้ไฟฟ้า และครั้งที่ 3 คือ Internet จนถึงครั้งนี้ การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 คือ AI และแบตเตอรี่ โดยมีการนำเอาเทคโนโลยีต่างๆเข้ามาช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและผลผลิต เป็นการบริหารจัดการต้นทุนให้ลดลงและปรับปรุงการจัดการในอุตสาหกรรมพลังงานให้ยั่งยืน โดยการใช้พลังงานหมุนเวียนในกระบวนการผลิตที่จะสามารถลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมในระยะยาว การเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสะอาดในอนาคต สามารถแบ่งได้ตามการบริหารจัดการในภาค Hydrocarbon ให้มีประสิทธิภาพและสะอาดมากขึ้น (Efficient Hydrocarbon) และการเพิ่มประสิทธิผลในภาค Clean Energy

Carbon Capture and Storage (CCS) ได้มีการพัฒนานวัตกรรมด้าน Biochar หรือถ่านชีวภาพ ที่ช่วยทำให้เกษตรกรรายย่อยสามารถดำเนินโครงการคล้าย CCS ได้มากยิ่งขึ้นและมีต้นทุนการผลิตที่ถูกลง จากการคาดการณ์ของ IEA การลงทุนในพลังงานหมุนเวียนในปี 2024 จะเพิ่มขึ้น 25% โดยมีสัดส่วนหลัก คือ การลงทุนในพลังงานแสงอาทิตย์และพลังงานลม จะได้ผลตอบแทนจากการลงทุนสูงขึ้น มีต้นทุนที่ลดลง ซึ่งในเอเชียมีระดับการเติบโตประมาณ 30% จากปีก่อน

การเติบโตของพลังงานหมุนเวียน (Renewable Energy)

การที่พลังงานหมุนเวียนหรือพลังงานสะอาดเติบโตเร็วมากขึ้นในทศวรรษนี้ มาจากการนำเทคโนโลยีใหม่มาใช้ ทำให้เพิ่มประสิทธิผลได้มากขึ้น อาทิ

• พลังงานแสงอาทิตย์ มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นเนื่องจากกำลังแบตเตอรี่ที่สูง ทำให้สามารถกักเก็บพลังงานไฟฟ้าในช่วงกลางวันสำหรับใช้ในช่วงกลางคืนได้มากขึ้น
• พลังงานลม มีการใช้เทคโนโลยี Machine Learning ในการกำหนดจุดรวมถึงบริหารการหมุนของใบพัดให้สามารถเพิ่มปริมาณไฟฟ้าได้มากขึ้น
• พลังงานนิวเคลียร์ ปัจจุบันมีการสร้าง Small Modular Reactors (SMR) โรงนิวเคลียร์ขนาดย่อม ทำให้ทั้งลดต้นทุนและควบคุมความปลอดภัยได้สะดวกมากขึ้น
• พลังงานไฮโดรเจน (Hydrogen) มีการพัฒนาในโครงการ Green Hydrogen มากยิ่งขึ้นรวมทั้งหลายประเทศมีการสนับสนุนการผลิต แต่อย่างไรก็ตาม ยังมีต้นทุนการผลิตยังคงสูง มีตลาดรองรับค่อนข้างน้อย และควรจะต้องได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ รวมถึงการทำ R&D อย่างต่อเนื่อง

การสนับสนุนจากภาครัฐ (Government Supports)

การเติบโตของพลังงานสะอาดจะต้องได้รับการสนับสนุนจากนโยบายของรัฐอย่างต่อเนื่อง ซึ่งในอดีตการสนับสนุนจากภาครัฐทำให้ธุรกิจและการลงทุนในพลังงานสะอาดเติบโตมากขึ้น (Boom) ขณะที่บางช่วงเมื่อขาดการสนับสนุนทำให้การลงทุนในพลังงานสะอาดลดลง (Bust) จึงเกิด Boom & Bust Cycle คือ วัฏจักรในการเติบโตเฉพาะช่วงเวลาที่ภาครัฐสนับสนุน หากต้องการให้มีการเปลี่ยนผ่านสูงพลังงานสะอาดจะต้องมีการได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐอย่างต่อเนื่องในระยะยาว

วิสัยทัศน์อนาคตพลังงานโลก (Future World Vision)

ธุรกิจพลังงานอยู่ในจุดที่กำลังเปลี่ยนผ่านจากการใช้เชื่อเพลิงฟอสซิลไปสู่การใช้พลังงานสะอาด การเปลี่ยนจะช้าหรือเร็วขึ้นอยู่กับทั้งความร่วมมือของภาคประชาชน การสนับสนุนด้านนโยบายของภาครัฐ ความเชื่อมั่นและการลงทุนในภาคธุรกิจหรือเอกชน ซึ่งต้องสอดคล้องกับสถานการณ์และการเร่งเปลี่ยนผ่านพลังงานสะอาดในอนาคต

ดังนั้นพลังงานสะอาดกำลังกลายเป็นหัวใจหลักของโลก โดยปัจจุบันมีส่วนแบ่งอยู่ที่ 27% และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นเป็น 53% ภายในปี 2040 จากการพัฒนาเทคโนโลยีที่ทันสมัย เช่น AI และแบตเตอรี่ ซึ่งช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุน และสนับสนุนความยั่งยืนในภาคพลังงาน

ที่มา: ดร.ณรงค์ชัย ใหญ่สว่าง พนักงานวิเคราะห์และวางแผนอาวุโส บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) กลุ่ม ปตท. PRISM Experts