‘สาธิต’ ย้ำ ปชป. ไม่เอาเสพ “กัญชา” รับยังคุมไม่ได้ จับขายช่อดอกเอาผิดยาก ถ้าผู้ต้องหาไม่รับสารภาพ เร่งหารือฝ่ายยุติธรรมคลายปมกังวลจนท.ถูกฟ้อง

เมื่อวันที่ 19 ธ.ค. 2565 นายสาธิต ปิตุเตชะ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงสาธารณสุข (สธ.) แถลงภายหลังหารือนโยบายและแนวทางสร้างความเข้าใจการบังคับใช้กฎหมายตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สมุนไพรควบคุม (กัญชา) พ.ศ. 2565 ร่วมกับ นพ.ธงชัย เลิศวิไลรัตนพงศ์ อธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก นายณัฐพงศ์ พุฒแก้ว รองอธิบดีอัยการ นพ.อรรถพล แก้วมสัมฤทธิ์ รองอธิบดีกรมอนามัย นายสมศักดิ์ เจริญไพฑูรย์ รองอธิบดีกรมการปกครอง พล.ต.ต.บรรพต มุ่งขอบกลาง รองผู้บัญชาการตำรวจปราบปรามยาเสพติด (รอง ผบช.ปส.) และตัวแทนจาก อย.

นายสาธิต กล่าวว่า ได้เชิญหน่วยงานกระบวนการยุติธรรมมาหารือ เพื่อกระชับประกาศเกี่ยวกับ “กัญชา” หลักๆ คือประกาศสมุนไพรควบคุม ซึ่งควบคุมเฉพาะช่อดอก เนื่องจากยังมีข้อกังวลและเป็นห่วงผู้ปฏิบัติหน้างานให้มีความเข้าใจมากขึ้น ซึ่งตนหารือกับอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยฯ แล้วว่า ต้องไปทำให้เป็นตัวอย่าง จึงมีการร่วมมือกับ ผอ.เขตใน กทม. และ สน.ในพื้นที่ไปจับกุมผู้ประกอบการ ดำเนินการไปสู่การฟ้องศาลแขวงและมีคำพิพากษาแล้ว

“ผู้ต้องหารับสารภาพก็ทำได้ง่าย กรณีไม่รับสารภาพว่าเป็นช่อดอกหรือไม่ ก็ต้องหาทางออก รองอธิบดีอัยการแนะนำว่า ต้องหาช่องทางเพื่อให้ฝ่ายปฏิบัติ ทั้งเจ้าหน้าที่ปกครองและตำรวจมั่นใจมากขึ้นว่า หากไปปฏิบัติแล้วจะไม่ถูกฟ้องข้อหาปฏิบัติหน้ามิชอบ เช่น เข้ากระบวนการพิสูจน์ให้ทราบ อย่างบางคนบอกโชว์เฉยๆ ไม่ได้ขาย แต่ที่ผมเคยไปเดินดูมาพบที่ดอกติดราคาและมีประเภท แสดงว่าขายช่อดอกแน่นอน หากตรวจสอบพบว่าหลักฐานเพียงพอว่าเป็นช่อดอกกัญชา มีพยานหลักฐานแวดล้อมฟ้องได้ อัยการจะดำเนินการฟ้องศาลต่อไป”

นายสาธิต กล่าวว่า ทางผู้ปฏิบัติมีข้อเสนอให้เราทำความชัดเจนข้อปฏิบัติในแง่ข้อกฎหมาย อัตราโทษ วิธีปฏิบัติ ซึ่งจะดำเนินการไปสู่ระดับจังหวัด เพื่อให้เข้าใจและปฏิบัติได้ชัดเจนมากขึ้น ส่วนต้องออกประกาศเพิ่มเติมหรือไม่ พบว่าสังคมมีข้อกังวลไม่อยากเห็นการเสพ ซึ่งขณะนี้ประกาศที่มีอยู่ การเสพที่บ้านโดยคนอายุเกินทำได้ การเสพที่สาธารณะต้องใช้ประกาศเหตุรำคาญและกฎหมายอื่น ซึ่งตนสั่งรองอธิบดีกรมอนามัยไปดูประกาศเหตุรำคาญที่ตนลงนามไป ได้รับรายงานว่ามีการบังคับใช้เพียง 2 ราย

นายสาธิต กล่าวอีกว่า ยอมรับว่าขั้นตอนการจัดการยุ่งยากซับซ้อน เช่น ต้องบอกเจ้าหน้าที่ก่อนให้ระงับเหตุ หากฝ่าฝืนจึงไปเปรียบเทียบปรับ แต่ฐานอำนาจที่ออกคือ พ.ร.บ.การสาธารณสุข กรณีเหตุเดือดร้อนรำคาญ จึงจะทำอะไรมากกว่าฐานอำนาจที่มีอยู่ของกรมอนามัยคงทำยาก แต่ถ้าลดขั้นตอนและสามารถไปยุติเหตุที่เกิดขึ้นได้ ก็สั่งการไปแล้วให้นำเสนอ แต่หากต้องแก้ พ.ร.บ.ก็ต้องใช้เวลานานมาก ถ้าประกาศที่ตนลงนามได้เองก็จะทำ แต่ยอมรับว่าฐานอำนาจการประกาศต้องมีอำนาจมิเช่นนั้นจะทำไม่ได้

นายสาธิต กล่าวต่อว่า ส่วนเรื่องนโยบาย สุดท้ายต้องไปสู่การให้รัฐบาลหน้าตัดสินใจเรื่องประกาศกัญชาจะเป็นยาเสพติดหรือไม่ กัญชาทางการแพทย์ใช้แค่ไหน เป็นต้น ขึ้นกับเสียงประชาชนจะให้ตัวเลขพรรคการเมืองไหนเท่าไร แต่วันนี้จะทำในส่วนที่กฎหมายมีผลบังคับใช้ ระหว่างที่กฎหมายกัญชาในสภายังไม่ได้ถูกบังคับใช้ และมีความไม่แน่นอนว่าจะได้ในอายุของสภานิติบัญญัตินี้ และจะครบวาระรัฐบาลชุดนี้ในเดือน มี.ค. 2566 ก็ต้องเร่งทุกประกาศที่มีอยู่ไปจัดการควบคุมให้เป็นไปตามประกาศให้การใช้ช่อดอกมีประสิทธิภาพสูงสุด ไม่แพร่หลายไปสู่กลุ่มคนและสถานที่ที่เราคิดว่าเสี่ยง มีผลกระทบในเชิงสังคม

เมื่อถามว่ามีข้อกังวลอะไรในประกาศที่ทำได้ยาก พล.ต.ต.บรรพต กล่าวว่า ปัญหาคือประชาชนแจ้งเข้ามาเรื่องของการนำไปใช้ในทางสันทนาการ การสูบ ซึ่งกฎหมายประกาศห้ามเรื่องการจำหน่าย ไม่ได้ห้ามเรื่องการสูบ อย่างที่มีข่าวนักเรียนหรือพระ แต่จริงๆ มีกฎหมายอื่นที่สามารถนำมาปรับเทียบเคียงกรณีเด็กหรือเยาวชน ทั้งตำรวจหรือทางครูก็มีส่วนที่เราจะดำเนินการกับผู้ปกครองหรือประสานกับทางโรงเรียน สถานศึกษา

ด้าน นพ.ธงชัย กล่าวว่า เนื่องจากเป็นกฎหมายเฉพาะการดำเนินคดีตามกฎหมายต้องมีพนักงานเจ้าหน้าที่ของกรมการแพทย์แผนไทยฯ ตาม พ.ร.บ.คุ้มครองและส่งเสริมภูมิปัญญาฯ ที่ต้องชี้เบาะแส แล้วตำรวจดำเนินคดีตามกฎหมาย จึงต้องปฏิบัติร่วมกัน หากผู้ต้องหาปฏิเสธก็คุยกันว่าต้องเอาช่อดอกไปตรวจเพื่อยืนยันว่าเป็นช่อดอก ซึ่งตรวจได้ไม่ยาก

นพ.ธงชัย กล่าวต่อว่า หากปริมาณทีเอชซีขึ้นเยอะก็เป็นช่อดอกโดยปริยาย แต่ส่วนใหญ่ไม่ค่อยปฏิเสธเพราะเป็นร้านจำหน่าย ไม่ต้องล่อซื้อ เขียนไว้อยู่แล้ว กรัมละ 500-800 บาท ถามว่าขายอะไรก็บอกว่าขายช่อดอก แต่เราก็เก็บไปส่วนหนึ่งเพื่อตรวจ หากปฏิเสธ ถ้าไม่ปฏิเสธก็ไม่ต้องตรวจ เพราะเขายอมรับโดยสารภาพด้วยหลักฐานทั้งหมด

นพ.ธงชัย กล่าวอีกว่า ส่วนกรณีตำรวจเห็นก็อายัดของได้ แล้วตามพนักงานเจ้าหน้าที่กรมฯ มา ซึ่งเราจะจัดเวรให้ว่าใครรับผิดชอบ สน.ไหน ถ้ามีให้โทรหาคนนี้ จะมาในฐานะพนักงานเจ้าหน้าที่ หรือถ้าพนักงานเจ้าหน้าที่เจอก็อายัดได้ แต่ดำเนินคดีไม่ได้ต้องให้ตำรวจดำเนินคดี ดังนั้นจึงต้องไปด้วยกัน ซึ่งไปคนเดียวอาจใช้อำนาจในทางมิชอบได้ โดยจะทำลักษณะนี้จนกว่าจะมี พ.ร.บ.กัญชาออกมา และจะยกเลิกประกาศนี้

เมื่อถามว่ามีการส่งฟ้องศาลตัดสินแล้วกี่ราย นพ.ธงชัย กล่าวว่า เอาผิดผู้ประกอบการ 12 ราย โดยดำเนินคดีส่งฟ้องศาลตัดสินแล้ว 10 ราย แบ่งเป็น 4 รายที่ถนนข้าวสาร ศาลตัดสินปรับ 5,000 บาท อีก 2 รายเป็นคดีปกครอง มีที่สูบในร้านเราเห็นว่ามีคนเดินเข้าไปสูบ ก็พักใช้ใบอนุญาตเป็นส่วนของเจ้าพนักงานดำเนินการ ไม่ใช่เจ้าหน้าที่ตำรวจ

นพ.ธงชัย กล่าวต่อว่า ส่วนอีก 6 รายที่ทองหล่อ จำหน่ายโดยไม่มีใบอนุญาต ศาลตัดสินจำคุก 2 เดือน รองลงอาญา 2 ปี และปรับ 5,000 บาท ทั้งหมดถูกตัดสินหมดแล้ว ยังไม่มีเรื่องใหม่ อยู่ระหว่างการบังคับใช้กฎหมายต่อไปในพื้นที่อื่นๆ โดยเฉพาะพื้นที่ต่างจังหวัด ซึ่งหลายพื้นที่อยู่ระหว่างขอใบอนุญาต จึงเร่งให้จังหวัดออกใบอนุญาตและไปกำกับดูแลในพื้นที่ หากมีการจำหน่ายช่อดอกกัญชาให้มาขออนุญาต จากนี้จะให้แต่ละจังหวัดลงไปดำเนินการเช่นเดียวกับที่ทำใน กทม. และกรมฯ จะไปตรวจสอบบางพื้นที่ที่มีผู้ขออนุญาตปริมาณมากในโอกาสต่อไป

เมื่อถามถึงนโยบายพรรคประชาธิปัตย์เกี่ยวกับกัญชา นายสาธิต กล่าวว่า เราต้องลดปัญหาการเข้าถึงกัญชาในการเสพ เรื่องนโยบายเราไม่สามารถไปแก้ประกาศกัญชาไม่เป็นยาเสพติด แต่จะพูดถึงว่าอนาคตถ้ารัฐบาลใหม่เห็นว่าเป็นปัญหา อาจมาประกาศเป็นยาเสพติดเหมือนเดิมก็เป็นเรื่องของรัฐบาลใหม่ และตอนนี้กฎหมายยังไม่ออกมาและมีปัญหา ตนเห็นว่ายังเสพที่สาธารณะ ที่บ้านก็ทำได้ ยังมีช่องว่างอยู่ แต่ตอนนี้ต้องไปควบคุมช่อดอกให้ได้ รู้คนรู้กลุ่มเป้าหมายชัดเจนขึ้น นี่คือการแก้ปัญหาที่มีกำลัง ตนทำตามมติพรรค เพราะระหว่างภูมิใจไทยกับประชาธิปัตย์มีช่องว่างเยอะ ซึ่งตอนนี้ยังคุมเรื่องเสพไม่ได้ พรรคตนไม่เอาเรื่องเสพ