กรมสุขภาพจิตวางแผนดูแลจิตใจ เหตุรุนแรงหนองบัวลำภู มีผู้กระทบเกือบ 7 พันคน พร้อมดูแลจิตใจแม่ผู้ก่อเหตุ เผยกลุ่มเสี่ยงรุนแรง 10 กว่าราย ปรับตัวไม่ได้

วันที่ 10 ต.ค. 65 พญ.อัมพร เบญจพลพิทักษ์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต แถลงข่าวความคืบหน้าการปฏิบัติการเยียวยาจิตใจ จากเหตุการณ์รุนแรงใน จ.หนองบัวลำภู ว่า เราวางแผนดำเนินการ 3 ระยะ คือ 1.ระยะเริ่มแรก ช่วง 3 วันแรก เราเริ่มดูแลดูแลทุกครอบครัวทันที ขณะนี้มีครอบครัวผู้รับผลกระทบทางตรง 37 ครอบครัว ได้รับการดูแลรายบุคคลให้ครบถ้วนใน 2 สัปดาห์นี้

2.ระยะ 2 สัปดาห์เป็นต้นไป ยังดูแลต่อเนื่องในแง่มุมจิตใจที่จะมีแผลใจ เจ็บปวด และความทุกข์ปรากฏมากขึ้นตั้งแต่ช่วง 2 สัปดาห์เป็นต้นไป ความเศร้าโศกที่ดูยุ่งเหยิงจะหลายเป็นความเศร้าโศกที่โดดเดี่ยว ตรงนี้ต้องประกบ ทีม MCATT จึงจะอยู่ในพื้นที่ มีศูนย์เยียวยาในชุมชน กระจายติดตั้งให้ช่วยเหลือได้ง่ายที่สุด และมีการทำงานเชิงรุกเดินไปเยี่ยมบ้าน และ 3.การดูแลต่อเนื่องถึง 3 เดือนหรือนานกว่านั้น โดยจะกระจายทำความเข้าใจกับพื้นที่ให้สามารถปรับตัวและร่วมกันดูแล โดยรายที่มีปัญหาสำคัญจะมีการส่งต่อดูแลเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง

ส่วนกลุ่มผู้รับผลกระทบทางตรง มี 1.ผู้บาดเจ็บและผู้รอดชีวิตใกล้ชิด มีอายุต่ำกว่า 18 ปี จำนวน 60 คน 2.กลุ่มที่ไม่ใช่ญาติสายตรงของผู้บาดเจ็บเสียชีวิต แต่อยู่ในตำบลอุทัยสวรรค์ มีจำนวน 6,500 คน เด็กใน 2 โรงเรียนใกล้ที่เกิดเหตุที่รับรู้ข่าวจำนวน 129 คน กลุ่มนี้เรากำลังขยายกำลังลงไปดูแล และ 3.กลุ่มที่ได้รับข่าวสารทั้งภายในจังหวัดหรือทั้งประเทศ ก็เอาความรู้ความเข้าใจช่วยกันดูแลให้ก้าวข้ามสถานการณ์นี้ไปได้

สำหรับกรณีที่มีการหวาดกลัวไม่กล้าให้ลูกหลานไปเรียนนั้น อาจจะต้องมีการยืดหยุ่น ครูก็ทำความเข้าใจ อาจจะหยุดเรียนไปสักระยะ แล้วทำกิจกรรมในสังคมอย่างอื่นแทน ทั้งนี้กรมฯ จะเข้าไปทำความเข้าใจกับครูทั้งจังหวัดด้วย

เมื่อถามถึงกรณีแม่ของผู้ก่อเหตุถูกคนในชุมชนขับไล่ ต้องทำความเข้าใจอย่างไร พญ.อัมพร กล่าวว่า แม่และครอบครัวผู้ก่อเหตุ จัดว่าเป็นกลุ่มเสี่ยงสูงด้านจิตใจและการปรับตัว ทีมเราดูแลใกล้ชิดตั้งแต่แรกเริ่ม มีการเฝ้าระวังปัญหาจิตใจ และสิ่งแวดล้อมที่มีแรงกดดันต่อครอบครัวนี้ เตรียมทางเลือกให้ครอบครัวนี้ในการปรับตัวอยู่กับสถานการณ์และก้าวข้ามไปได้ วันนี้ชัดเจนไม่มีใครในครอบครัวนั้นต้องการให้เกิดเหตุขึ้น ขณะที่เราเห็นใจผู้ได้รับผลกระทบ ครอบครัวนี้ก็เป็นอีกครอบครัวที่เจ็บปวดด้วย เราก็ดูแลเตรียมการให้การดูแลเยียวยาจิตใจด้วย

ซึ่งการแยกออกจากสิ่งแวดล้อมจะเป็นสิ่งที่เป็นประโยชน์มาก เนื่องจากผลกระทบจากความไม่เข้าใจและความโกรธเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นแน่ ช่วงแรกจะส่งผลกระทบต่อครอบครัวนั้นยิ่งขึ้น ตัวเขาเองก็เศร้าเสียใจ การอยู่สิ่งแวดล้อมเดิมที่ย้ำเตือนปัญหา จะเร้าความรุนแรงง่ายขึ้น แต่คนทุกคนจะมีความผูกพันถิ่นที่อยู่และเพื่อนบ้านตัวเอง การปรับตัวปรับใจกับการย้ายไปอยู่จุดอื่นสักระยะอาจต้องใช้เวลาบ้าง การอยู่ในชุมชนเราต้องเข้าไปช่วยประคับประคองดูแล แต่สักระยะก็เป็นไปได้ว่าครอบครัวอาจจะพร้อมขยับขยายไปอยู่สักระยะจนกว่าทุกอย่างจะฟื้นคืนตัวดีขึ้น

ถามว่าคนในสังคมและชุมชนใกล้ชิดผู้เสียหายจะมีส่วนช่วยหรือปฏิบัติตัวอย่างไรให้กลุ่มคนที่เผชิญเหตุผ่านพ้นช่วงนี้ไปได้ พญ.อัมพร กล่าวว่า สำคัญเริ่มต้นคือประคับประคองจิตใจกันให้เป็น การปลอบโยนให้เป็น รับฟัง ใส่ใจทางอารมณ์ แต่ต้องไม่ขยี้ถาม ซักไซ้ไล่เรียง หรือตำหนิกล่าวโทษ ในช่วงนี้สิ่งที่อาจจะเจอได้ในผู้สูญเสีย เนื่องจากมีพิธีการ งานศพ คนมารวมตัวกัน อาจจะเจอภาวะหายใจหอบถี่ เหนื่อย แขนขาจีบจากความเครียดพุ่งสูง

คนที่อยู่ใกล้ชิดสามารถช่วยให้ผู้สูญเสียตั้งหลัก หายใจลึก ๆ หรือใช้กระดาษ A4 ทำเป็นกรวยครอบไว้สักพัก เพื่อให้หายใจช้าลง แล้วอาการจะค่อย ๆ ดีขึ้น หรือบางคนอาจจะมีภาวะถดถอยทางจิตใจ อาจจะมีพฤติกรรมกรีดร้อง หรือมีท่าทีคล้ายกับผู้ที่จากไป ซึ่งจะโน้มนำให้เกิดอุปาทานหมู่ได้ หากเกิดกรณีเช่นนี้ขึ้น ขออย่ามุงดู แต่ให้ประคองผู้มีอาการออกมาให้อยู่ที่สงบ แล้วอาการจะดีขึ้น และคนรอบข้างก็จะไม่เกิดอาการทางจิตใจร่วม

ถามว่ากลุ่มที่ต้องเฝ้าระวังสภาพจิตใจเป็นพิเศษมีมากน้อยแค่ไหน พญ.อัมพร กล่าวว่า วันแรก ๆ ทุกคนที่รับผลกระทบทางตรงมีประมาณ 170 คนถือว่าเสี่ยงเยอะ แต่ผ่าน 3 วันนี้ไปสถานการณ์เริ่มคลายตัวลง จึงเหลือกลุ่มสุ่มเสี่ยงรุนแรงอยู่ที่หลักสิบกว่าคน มีบางรายยังร้องไห้เสียใจมาก บางคนคิดว่าสูญเสียรุนแรง คิดว่าปรับตัวไม่ได้อยากทำร้ายตัวเอง ก็ได้รับการดูแลแล้ว กลุ่มรองลงมา คือ กินไม่ได้นอนไม่หลับ มีปัญหาสุขภาพกายเพิ่มมากขึ้น มีประมาณ 10 ราย แต่ทุกรายเจอจิตแพทย์แล้ว ทั้งนี้ บางรายเริ่มเกิด PTSD ฝันร้าย เกิดภาพติดตา คิดวนเวียน นอนไม่หลับ บางรายเกิดความขัดแย้งในครอบครัว จากความสูญเสีย

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่เห็นได้เสมอในเหตุการณ์ความรุนแรง พบว่า 1.มีเรื่องสารเสพติด 2.เรื่องอาวุธ และ 3.ปฏิเสธไม่ได้คือเรื่องของสุขภาพจิต จะเป็นตัวที่เชื่อมโยง 2 ปัญหาแรก เข้าถึงกันจึงเกิดเป็นปรากฏการณ์ความรุนแรง เราต้องขอความร่วมมือเพื่อป้องกันการเลียนแบบ ขอให้หลีกเลี่ยงการใช้คำว่า “กราดยิง” รวมถึงการพูดถึงเหตุการณ์นี้ ในระยะนี้อาจอ้างอิงว่า “เหตุการณ์ความรุนแรงที่จังหวัดหนองบัวลำภู” แต่อีกสักระยะหนึ่ง เราไม่อยากให้หนองบัวลำภูอยู่กับชื่อนี้และเจ็บปวดไปตลอด จึงค่อยๆ ปรับคำนี้ว่าเป็น “เหตุการณ์ความรุนแรงเมื่อวันที่ …”