ไขปริศนาชื่อวันหยุดช่วงท้ายปี “Boxing Day” มีชกมวยไหม? “คริสต์มาสอีฟ” เกี่ยวกับเอวาหรือเปล่า? แล้วทำไมมี “X” ในคริสต์มาส?

คริสต์มาสนับเป็นเทศกาลที่คนไทยคุ้นเคยดีในระดับหนึ่ง กล่าวคือ ถึงคนไทยส่วนใหญ่จะไม่ได้ฉลองแบบเต็มคราบ ไม่ได้เอาถุงเท้าไปแขวนไว้ที่เตาผิง (อยู่ใกล้เส้นศูนย์สูตรขนาดนี้ บ้านไหนจะมีเตาผิง) หรือวางนมกับคุกกี้ไว้ให้ซานตาคลอสตอนกลางคืน แต่อย่างน้อยก็รู้จักลุงชุดแดงเคราเฟิ้มที่นั่งเลื่อนเทียมกวางเรนเดียร์ รู้จักต้นคริสต์มาสประดับไฟหรือบอลสีสวยงาม และรู้จักเพลงคริสต์มาสต่างๆ

แต่เนื่องจากเทศกาลคริสต์มาสมีต้นกำเนิดในโลกตะวันตก จึงไม่แปลกเลยที่หลายๆ สิ่งเกี่ยวกับเทศกาลนี้จะชวนให้คนโลกตะวันออกอย่างเราๆ งงงวย ขอพาไปดูชื่อวันหยุดในช่วงเทศกาลคริสต์มาสที่อาจเคยสร้างความฉงนให้เรา ไปดูกันว่า ‘Eve’ ในวัน Christmas Eve ใช่ Eve เดียวกับที่ตกสวรรค์หรือไม่ ‘X’ ใน Xmas มาจากไหน และ Boxing Day เกี่ยวกับการชกมวยหรือเปล่า

•  เปิดตำนานหดหู่ “มิสเซิลโท” สื่อกลางชีวิตกับความตาย สู่ธรรมเนียมจูบในคืนคริสต์มาส
• คริสต์มาส คือวันที่ 24 หรือ 25 ธันวาคม พระเยซูเกิดวันไหนกันแน่?
  

Christmas Eve

คำนี้ใช้เรียกวันก่อนวันคริสต์มาสหรือวันที่ 24 ธันวาคมก็ได้ หรือบางคนก็ใช้หมายถึงช่วงเย็นก่อนวันคริสต์มาส

แม้จะสะกดเหมือนกัน แต่คำว่า eve ในชื่อวัน Christmas Eve นั้น ไม่เกี่ยวข้องกับอีฟ (Eve) หรือเอวา ผู้หญิงคนแรกในคัมภีร์ไบเบิ้ล (ชื่อของอีฟมาจากคำว่า Ḥawwāh ในภาษาฮีบรู หมายถึง ผู้มีชีวิต) เพราะ eve ในที่นี้มาจากคำว่า even ที่แปลว่า ช่วงเย็น ช่วงค่ำ (คำว่า evening ที่เรารู้จักกันก็มาจาก even นี้เช่นกัน) เพียงแต่ตัว n ข้างท้ายกร่อนไปเท่านั้นเอง

เนื่องจากคำว่า eve มักถูกนำไปใช้เรียกช่วงค่ำก่อนวันฉลองนักบุญหรือเทศกาลทางศาสนาต่างๆ คืนก่อนวันคริสต์มาสจึงเรียกว่า Christmas Eve นั่นเอง

แต่ในปัจจุบัน คำว่า eve ยังใช้เรียกค่ำคืนก่อนหน้าวันที่ไม่ใช่วันสำคัญทางศาสนาได้ด้วย เช่น New Year’s Eve (วันสิ้นปี) หรือ the eve of the election (คืนหมาหอนก่อนวันเลือกตั้ง)

Xmas

หลายคนที่เคยเห็นการใช้คำว่า Xmas (รวมถึงร่างอื่นๆ ที่ใกล้เคียง เช่น X’mas หรือ X-mas) แทนคำว่า Christmas อาจสงสัยว่าตัว X นี้มาจากไหน

ก่อนที่จะไขข้อสงสัยนี้ได้ เราต้องย้อนกลับไปที่ต้นตอของคำว่า Christmas เสียก่อน คำนี้พบในภาษาอังกฤษตั้งแต่สมัยภาษาอังกฤษเก่าเมื่อกว่า 1,000 ปีที่แล้ว ใช้เรียกเทศกาลระลึกถึงการประสูติของพระเยซู ประกอบขึ้นจากคำว่า Christ ซึ่งเป็นสมญานามที่ใช้เรียกพระเยซู และ mass ที่หมายถึง พิธีมิสซา

คำว่า Christ นี้ แท้จริงแล้วไม่ใช่ชื่อหรือนามสกุลของพระเยซูแต่อย่างใด แต่เป็นสมญานาม มาจากคำว่า Christos ในภาษากรีก (Χριστός) หมายถึง ผู้ที่ได้รับการเจิม ซึ่งเป็นคำแปลของคำว่า māšîaḥ ในภาษาฮีบรู ที่มีความหมายอย่างเดียวกันและเป็นสมญานามที่ใช้เรียกพระเยซู มาอีกทอดหนึ่ง (ทั้งนี้ คำว่า māšîaḥ กลายมาเป็นคำว่า messiah ในภาษาอังกฤษ ปัจจุบันถูกนำมาใช้นอกบริบทศาสนาด้วย หมายถึง คนที่เป็นเหมือนผู้ไถ่ เข้ามาช่วยเหลือแก้ไขปัญหาหรือปลดแอกคนหมู่มาก)

เนื่องจากคำว่า Christ ใน Christmas มาจากคำว่า Χριστός ในภาษากรีก ซึ่งขึ้นต้นด้วยตัว Χ (ไค) ในภาษากรีก (ซึ่งเป็นที่มาของตัว X ในตัวอักษรโรมันด้วย) จึงมีผู้เริ่มย่นย่อ Christmas เหลือเพียง Xmas และกลายมาเป็นธรรมเนียมอย่างในปัจจุบันนี้

Boxing Day

คำนี้ใช้เรียกวันหลังคริสต์มาสหรือ 26 ธันวาคม เป็นวันที่คนจะออกไปซื้อของจับจ่ายกัน (อารมณ์วันจ่ายของคนไทยเชื้อสายจีนช่วงวันตรุษจีนหรือวัน Black Friday ในสหรัฐอเมริกา) มีต้นกำเนิดมาจากประเทศอังกฤษและยังเป็นวันหยุดในประเทศอังกฤษ และหลายประเทศที่เคยเป็นอาณานิคมของอังกฤษด้วย เช่น แคนาดา และ นิวซีแลนด์

ทั้งนี้ boxing ที่อยู่ในชื่อไม่ได้เกี่ยวกับการชกมวยแต่อย่างใด แต่เป็น box ที่แปลว่า บรรจุใส่กล่อง ส่วนที่การใส่กล่องมาเกี่ยวข้องกับวันหลังจากวันคริสต์มาสได้ ว่ากันว่าเพราะในสมัยก่อน ในวันรุ่งขึ้นถัดจากวันคริสต์มาส ผู้คนจะนำของขวัญหรือเงินใส่กล่อง เรียกว่า Christmas box แล้วนำไปให้กับลูกน้องหรือบรรดาพ่อค้าแม่ค้าที่รู้จักเพื่อแสดงน้ำใจและขอบคุณที่ทำงานหรือขายของให้มาตลอดทั้งปี

แต่ทั้งนี้ นักวิชาการบางกลุ่มก็บอกว่า Christmas box ที่ว่านี้ มาจากกล่องที่ใช้รับของบริจาคตามโบสถ์ช่วงเทศกาลคริสต์มาส เพื่อนำไปมอบให้กับผู้ยากไร้