นํ้ามันแพง ประชาชนเดือดร้อนถ้วนหน้า รู้ไหม ไม่เพียงเพราะราคาตลาดโลก แต่ยังเพราะคนไทยโดนปล้นค่ากลั่นน้ำมันเพิ่มขึ้น 10 เท่า จาก 87-88 สตางค์เมื่อสองปีก่อนเป็น 8.56 บาทในปัจจุบัน

กรณ์ จาติกวณิช อดีตรัฐมนตรีคลัง หัวหน้าพรรคกล้า โยนระเบิดใส่ตักรัฐบาล ชาวบ้านที่กำลังเดือดร้อนเพราะของแพงก็ลุกฮือขึ้นด่าๆๆ รัฐบาลตื่นตูม แก้ปัญหาเฉพาะหน้าด้วยการ “ขอความร่วมมือ” โรงกลั่น ให้ส่งกำไรส่วนต่าง 6-7 พันล้านบาท 3 เดือน เข้ากองทุนน้ำมัน

แต่จนบัดนี้ก็ยังไม่มีข้อสรุป เพราะไม่รู้รัฐบาลใช้อำนาจอะไร “ขอความร่วมมือ” ง่ายๆ เหมือนมหาดไทยให้ผู้ว่าฯ หาชุดลูกเสือเนตรนารี โดยระหว่างที่ถกเถียงกัน หุ้นโรงกลั่นตกวูบ มูลค่าหุ้นหายไปเกือบ 7 หมื่นล้านบาท เพียงเพราะจะรีดเงินโรงกลั่น 2 หมื่นล้านบาท

ปัดโธ่ จะไปห่วงใยมันทำไม รีดทรัพย์คนรวยมาช่วยคนจน อ้าว ไม่รู้หรือ ใครถือหุ้นใหญ่ 5 ใน 7 โรงกลั่น กระทรวงการคลัง! ซึ่งเท่ากับมูลค่าสินทรัพย์ของรัฐบาลหายไป

“คนไทยโดนปล้น” เป็นวาทกรรมโดนใจ เป็นกระแสลุกลาม แม้ยังไม่รู้ด้วยซ้ำว่าเอาตัวเลข 8.56 บาทมาจากไหน สื่อ-นักวิเคราะห์ ค้นให้วุ่นก็เจอแค่ตัวเลขเฉลี่ยเดือนมิถุนา อย่างสูง 6 บาทกว่า ตัวเลขเฉลี่ยจากต้นปี 3 บาทกว่า ส่วนตัวเลขเมื่อ 2 ปีคือตอนโควิดระบาดโรงกลั่นขาดทุนยับ

ประเด็นสำคัญ ค่าการกลั่นนี้ไม่มีใครกำหนดเอง มันเป็นราคาตลาดโลก ซึ่งในภูมิภาคนี้ถือเอา “ราคาหน้าโรงกลั่นสิงคโปร์+ค่าขนส่ง”

ฟังคุ้นๆ ไหม คุ้นสิ เป็นประเด็นหนึ่งที่พวก “ทวงคืน ปตท.” ใช้โจมตีรัฐบาลทักษิณ-ยิ่งลักษณ์ ว่าไม่ควรใช้ราคาสิงคโปร์(โตก) มีช่วงหนึ่งยังเพ้อไปถึง “ประเทศไทยเป็นเศรษฐีน้ำมัน” แต่ถูกนักการเมืองและนายทุนโกง การเอา ปตท.เข้าตลาดหุ้นก็เพื่อแบ่งสันปันกำไรในพวกพ้อง (ทักษิณนั่นแหละใช้นอมินีถือหุ้นมาจากต่างแดน บลาๆๆ)

ตลกร้ายคือเรื่องพวกนี้กลับมาอีกแล้ว กลับมาถล่มรัฐบาลประยุทธ์ ในยุคที่ประชาชนเบื่อหน่าย ฝ่ายประชาธิปไตยขับไล่ กระแส “ทวงคืน ปตท.ก็กลับมาผสมโรง จนกระทั่งวกด่าฝ่ายค้าน ทำไมไม่อภิปรายสุพัฒนพงษ์ เพราะสุพัฒนพงษ์มาจาก ปตท. ธุรกิจโรงกลั่นล้วนเป็นพวกพ้อง บางคนก็กล่าวหาพรรคการเมืองโดนทุนพลังงานซื้อไปแล้วใช่ไหม

ถ้าอภิปรายน่าด่าความงี่เง่าที่จะรีดเงินโรงกลั่นเอาใจกระแสมากกว่า เพราะไม่ว่าใครเป็นรัฐบาล ก็ต้องคงกลไกราคาตามตลาดโลก ในเมื่อเราไม่ใช่เศรษฐีน้ำมัน

ถ้าจะด่ารัฐบาลก็คือความมั่ว ทำลายระบบการค้าเสรี โรงกลั่นมีกำไรแล้วจะไปทุบหัว แม้รัฐบาลถือหุ้นใหญ่ก็มีผู้ถือหุ้นในตลาด อ้าวอย่างนี้ธนาคารฟันกำไร ทุบหัวแบงก์กรุงเทพ กสิกร ไทยพาณิชย์ ฯลฯ มาช่วยแก้หนี้ครัวเรือนบ้างได้ไหม

“ทวงคืน ปตท.” มีบางด้านที่ถูก เช่น ทวงคืนท่อก๊าซเพราะเป็นทรัพย์สินที่ได้มาจากรัฐใช้อำนาจเวนคืน แต่ส่วนที่เหลือเป็นความคิดฝังหัว ใช้อคติผสมข้อมูลมั่วๆ เชื่อว่าปัญหาน้ำมันแพงในวันนี้ เกิดจากการสมคบคิด ปล้นชาติปล้นประชาชน ของนักการเมือง กลุ่มผลประโยชน์ โดยไม่ยอมรับกลไกราคา อุปสงค์อุปทาน ตลาดทุนตลาดเงิน ที่เราต้องอยู่กับระบบเศรษฐกิจโลก

นี่เป็นหนึ่งในทฤษฎี Conspiracy ทฤษฎีสมคบคิด ที่เชื่อว่าทุกสิ่งทุกอย่างที่เกิดขึ้นในโลก ไม่ได้เกิดจากเงื่อนไขกลไกทางภววิสัย แต่เกิดจากการสมคบคิดกันวางแผนร้าย ของนักการเมือง กลุ่มผลประโยชน์ หรือมหาอำนาจ โดยขณะเดียวกันก็ยกตนเป็นพวกรักชาติรักความเป็นธรรม เกลียดชังความชั่วร้าย การกอบโกย หรือผู้รุกราน อย่างอเมริกานั่นไง

ใช่เลย ไอ้กันอยู่เบื้องหลังม็อบสามนิ้ว ปลุกปั่นล้างสมองหมายยึดครองประเทศไทยเป็นฐานทัพต่อต้านจีน ไอ้กันอยู่เบื้องหลัง โจชัว หว่อง ม็อบฮ่องกง เพราะต้องการทำลายเศรษฐกิจจีน ฯลฯ

พวกเชื่อ Conspiracy ที่เกลียดชังมหาอำนาจผู้รุกรานก็เลยเชียร์รัสเซียบุกยูเครน เห็นคนยูเครนถูกฆ่าผู้หญิงถูกข่มขืน ก็โทษว่าเป็นเพราะผู้นำยูเครนชักศึกเข้าบ้าน ห้างสรรพสินค้าโดนขีปนาวุธถล่ม ก็เย้ยหยันทำไมตายน้อยจัง ไหนว่าคนเป็นพัน อเมริกากับยูเครนน่าจะสร้างสถานการณ์เอง

นี่คือคนที่อ้างว่ารักความเป็นธรรม แต่จิตใจคับแคบมืดดำ ทุเรศกว่านั้น ทีแรกคิดว่ามีแต่สลิ่มคลั่ง เชียร์รัฐประหารเชียร์จีนเชียร์รัสเซีย ปรากฏว่าไม่ใช่ เรตติ้งทีวีฝ่ายขวาพุ่งพรวดในช่วงเชียร์รัสเซียบุกยูเครน ยิ่งกว่าเชียร์ประยุทธ์ปราบสามนิ้วหลายเท่า นี่คือสติปัญญาคนไทย?

ทฤษฎี Conspiracy เข้าถึงง่ายกับคนที่มีอคติ มีการศึกษา แต่ไม่ศึกษาข้อมูล เลือกที่จะเชื่อง่ายๆ ว่าเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นมีผู้อยู่เบื้องหลัง ไม่ใช่มาจากเงื่อนไขทางสังคม เช่น ประชาชนฮ่องกงที่เติบโตใต้การปกครองของอังกฤษย่อมไม่อยากอยู่ใต้ระบอบจีน ประชาชนยูเครนที่ถูกรัสเซียแทรกแซงหลายร้อยปีย่อมไม่ไว้วางใจรัสเซีย

ทฤษฎี Conspiracy อาละวาดในโลกยุคออนไลน์เพราะอัลกอริธึมดึงให้คนเห็นแต่ความคิดเดียวกัน คนคลั่งศาสนา ความคิดความเชื่อ ก็หนุนเสริมกันและกัน คนโง่คนงมงายก็ไหลไปรวมกัน นี่เป็นอันตรายที่ต้องต่อสู้ความคิดเข้มข้นในโลกยุคใหม่

อย่างไรก็ตาม สำหรับฝ่ายประชาธิปไตยไทย อย่าใช้ Conspiracy ที่เคยไล่ทักษิณมาไล่ประยุทธ์ แม้ฝ่ายเดียวกันเขาอาจใช้เล่นงานกัน