สมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย ระบุพฤติกรรมของผู้ป่วยซึมเศร้าที่พบได้บ่อยแต่อาจจะไม่ได้แจ้งจิตแพทย์ เพราะอาจไม่ทันได้ตระหนักว่าเป็นเรื่องผิดปกติ นั่นคือการ “ดู Youtube Tiktok หรือ คลิปอะไรสั้นๆ ไปเรื่อยๆ เป็นเวลานานๆ”

แม้ว่าอาจจะมองว่าเป็นพฤติกรรมปกติที่คนทั่วไปในสมัยนี้นิยมทำกัน แต่จะแตกต่างกันไปในแต่ละคนขึ้นอยู่กับความรู้สึกที่ได้รับจากการกระทำนั้นๆ

ผู้ป่วยซึมเศร้า มีความเป็นไปได้ที่จะดูคลิปสั้นๆ ไปเรื่อยๆ เพราะรู้สึกขุ่นมัวในใจ ไม่ได้มีความสุขอะไรจากคลิปเหล่านั้น ดูเพื่อหาอะไรทำไปเรื่อยๆ ไม่ค่อยมีสมาธิ ไม่สามารถดูอะไรยาวๆ เช่น คลิปที่ยาวๆ เป็นชั่วโมง หรือไม่สามารถดูหนังหรือซีรีส์ยาวๆ รวมถึงอ่านหนังสือจบเป็นเล่มๆ ได้ และหากพยายามจะดูอะไรยาวๆ จะกดข้ามไปเรื่อยๆ เพราะไม่มีสมาธิมากเพียงพอ

และขณะที่ดูคลิปเหล่านั้นก็ไม่ได้รับความเพลิดเพลินอะไรมากนัก เพียงแต่หากิจกรรมทำเพื่อฆ่าเวลา เพื่อให้ตัวเองหลุดออกมาจากความคิดที่งุ่นง่านในใจ ไม่ค่อยมีอารมณ์ร่วมต่อคลิปที่ดู

แม้ว่าจะเป็นคลิปสั้นๆ แต่ก็นั่งดูไปเรื่อยๆ จนนอนดึก ดูทั้งๆ ที่ไม่ได้รู้สึกสนุกอะไร ดูให้เวลามันผ่านไป ต่างจากคนทั่วไปที่การดูคลิป ดูหนัง ซีรีส์ หรืออ่านหนังสือติดต่อกันเป็นเวลานานๆ เพราะว่าสนุกจนหยุดไม่ได้

นอกจากนี้ ในบางราย อาจไม่ได้มีพฤติกรรมดูคลิปสั้นๆ แต่เป็นการทำกิจกรรมอื่นๆ เช่น เล่นซูโดกุ เล่นวันละหลายชั่วโมงวนๆ ไป เหมือนจะฝึกสมอง แต่จริงๆ แล้วเหตุผลที่เล่นและความรู้สึกที่เล่นไม่ได้อินกับเกมอะไรมากขนาดนั้น เล่นเพียงเพื่อฆ่าเวลาเท่านั้น

ดังนั้น เราสามารถสังเกตได้ว่า ตัวเองมีพฤติกรรมในการชอบทำอะไรสั้นๆ ซ้ำๆ เหมือนจะหากิจกรรมทำเพื่อความบันเทิงเป็นเวลานานหลายนาที หลายชั่วโมง แต่จริงๆ แล้วไม่ได้รู้สึกได้รับความบันเทิงจากสิ่งที่ดู สิ่งที่อ่าน หรือสิ่งที่กำลังทำอยู่เลยแม้แต่น้อยหรือไม่

นอกจากนี้ สมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย ยังแนะนำข้อสังเกตเพิ่มเติมว่า ผู้ป่วยซึมเศร้าบางราย ตอนทำงานดูเหมือนเป็นคนปกติ แต่ตอนอยู่บ้านกลับเหม่อลอย นั่งมองเพดานให้เวลาผ่านไปเรื่อยๆ เพราะหมดพลังงานไปกับการพยายามทำตัวให้ดูเป็น “คนปกติ” ในที่ทำงาน

รวมถึงหมดความสนใจที่จะดูแลตัวเอง ไม่แต่งหน้า ไม่ทาครีม ไม่เลือกเสื้อผ้าดีๆ อย่างตั้งใจ แม้กระทั่งไม่ค่อยอาบน้ำสระผม

6 พฤติกรรมที่พบได้บ่อย แต่ผู้ป่วยมักไม่รู้ตัว

1. พยายามทำตัวให้คนอื่นมีความสุขอย่างเห็นได้ชัด เพราะตัวเองไม่รู้สึกถึงความสุข จิตใจด้านชาไปหมดแล้ว
2. เปิดทีวีข้างไว้ทั้งคืน เพื่อปลดปล่อยพลังงานลบในหัวตัวเองออกไปเรื่อยๆ
3. โพสต์ข้อความลงในโซเชียล หรือส่งข้อความหาเพื่อนว่าตัวเองยังไม่เป็นไร ยังสบายดี เมื่อกำลังดูหรือฟังเรื่องที่หดหู่ใจ
4. ละเลยในการดูแลความสะอาดของตัวเอง เช่น ไม่ค่อยอาบน้ำสระผม
5. ฝึกยิ้มหน้ากระจกก่อนออกไปเจอผู้คน
6. ใช้พลังงานไปมากจากการพยายามทำตัวร่าเริงเหมือนเป็นคนปกติในที่ทำงาน แต่เมื่อกลับบ้านก็หมดแรงนอนฟุบนอนนิ่งไม่อยากทำอะไรต่อ

แม้ว่าพฤติกรรมเหล่านี้ไม่ได้อยู่ในเกณฑ์การวินิจฉัย แต่พบบ่อยในชีวิตประจำวันของคนไข้โรคซึมเศร้าที่จิตแพทย์มักเจอ แต่ไม่ได้หมายความว่า พฤติกรรมแบบนี้จะต้องเกิดจากโรคซึมเศร้าเสมอไปเช่นกัน การวินิจฉัยที่แน่นอน จำเป็นต้องพบจิตแพทย์เพื่อซักประวัติเพิ่มเติม และตรวจสภาพจิต (mental status examination) เท่านั้น