กรมการแพทย์ โดยสถาบันประสาทวิทยา เผยช่วงวัย 40-60 ปีขึ้นไป เสี่ยงภาวะสมองเสื่อมรุนแรงในระยะเวลารวดเร็ว จากการทำงานผิดปกติของโปรตีนพรีออนในสมอง แนะควรได้รับการตรวจเพื่อรับการรักษาที่ถูกต้องต่อไป
วัย 40+ เสี่ยง “สมองเสื่อมรุนแรง” อย่างรวดเร็ว
นายแพทย์สมศักดิ์ อรรฆศิลป์ อธิบดีกรมการแพทย์ เปิดเผยว่า ปัจจุบันประเทศไทยมีแนวโน้มเป็นสังคมผู้สูงอายุมากขึ้น จะมีผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อมมากถึงประมาณ 600,000-800,000 คน ซึ่งส่วนมากพบในอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป แต่จะมีผู้ป่วยจำนวนหนึ่งที่มีภาวะสมองเสื่อมรุนแรงในระยะเวลารวดเร็วภายใน 1-2 ปี พบในช่วงอายุ 40-60 ปี ซึ่งเป็นคนวัยทำงาน โรคกลุ่มนี้เรียกว่า “กลุ่มโรคสมองเสื่อมที่มีการถดถอยรวดเร็วและรุนแรง” (Rapidly progressive dementia)
สาเหตุของกลุ่มโรคสมองเสื่อมที่มีการถดถอยรวดเร็วและรุนแรง
กลุ่มโรคสมองเสื่อมที่มีการถดถอยรวดเร็วและรุนแรง เกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น
- ติดเชื้อในสมอง เช่น เคยมีการติดเชื้อจากการกินเนื้อวัวที่เป็นโรควัวบ้าที่เคยระบาดในยุโรปโดยเฉพาะอังกฤษ จากสัตว์สู่คนและคนสู่คนได้
- สมองอักเสบจากภูมิคุ้มกันทำงานไวผิดปกติ
- โปรตีนและสารเคมีในสมองเสื่อมถอย
- ได้รับสารพิษ
- ขาดสารอาหารรุนแรง
- เป็นโรคเส้นเลือดสมองตีบหรือแตก และเนื้องอกสมอง
- เป็นโรคพันธุกรรมในครอบครัว
สาเหตุเหล่านี้ถ้าได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที จะช่วยชะลอความเสื่อมถอยด้านความจำ หรือความจำกลับมาสู่ภาวะปกติเท่ากับก่อนป่วยได้
อันตรายจากกลุ่มโรคสมองเสื่อมที่มีการถดถอยรวดเร็วและรุนแรง
อย่างไรก็ตาม ยังมีผู้ป่วยอีกจำนวนไม่น้อยที่ไม่สามารถรักษาได้ ส่งผลทุพพลภาพ ในระยะเวลาอันสั้น คือโรคซีเจดี ซึ่งเกิดจากการทำงานผิดปกติของโปรตีนในสมองที่เรียกว่า พรีออน (Prion) เป็นโปรตีนลักษณะพิเศษที่ทำให้โปรตีนอื่น กลายสภาพเป็นโปรตีนพรีออนผิดปกติที่เพิ่มมากขึ้นเองได้ เมื่อเข้าสู่สมองคน ในระยะเวลารวดเร็วไม่กี่เดือนเซลล์ประสาทจะตาย ทำให้ความสามารถของสมองถดถอยไม่สามารถฟื้นกลับสู่ภาวะปกติได้อีก
สัญญาณอันตราย สมองเสื่อมรุนแรงอย่างรวดเร็ว
นายแพทย์ธนินทร์ เวชชาภินันท์ ผู้อำนวยการสถาบันประสาทวิทยา กล่าวเพิ่มเติมว่า โรคซีเจดีพบได้ในทุกเพศ ช่วงอายุที่พบบ่อยประมาณ 55-75 ปี มีภาวะเสื่อมถอยด้านความคิดความจำในระยะเวลาที่รวดเร็วและรุนแรงไม่กี่เดือน โดยญาติและผู้ใกล้ชิดควรสังเกตผู้ป่วยว่ามีอาการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมแบบรวดเร็ว ดังนี้
- ความจำแย่ลง
- ทำงานผิดพลาด
- เห็นภาพหลอน
- เอะอะโวยวาย
- เฉยเมย
- พูดและการเคลื่อนไหวช้าลง
- ผู้ป่วยบางรายจะมีอาการกระตุกตามแขนขาและลำตัวแบบไม่รู้สาเหตุ
- ช่วยเหลือตนเองไม่ได้ กระทั่งนอนติดเตียง และเสียชีวิตภายในระยะเวลาไม่เกิน 6 เดือน หรือ 1 ปี
วิธีรักษาอาการสมองเสื่อมรุนแรงอย่างรวดเร็ว
ด้านการรักษาแพทย์จะส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น
- ส่งตรวจ MRI
- ตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง
- ตรวจเลือดหรือน้ำไขสันหลังเพื่อตรวจสารเคมีในสมอง
- อาจพิจารณาให้การรักษาด้วยยาเพื่อควบคุมอาการพฤติกรรมวุ่นวายและลดอาการเคลื่อนไหวผิดปกติ เป็นต้น
การป้องกันอาการสมองเสื่อมรุนแรงอย่างรวดเร็ว
การป้องกัน จะเน้นความเสี่ยงในการติดเชื้อจากโปรตีนพรีออนใน 2 ด้าน
- จากคนสู่คน
- จากสัตว์สู่คน เช่น การหลีกเลี่ยงการบริโภคสัตว์ และผลิตภัณฑ์จากสัตว์ที่ป่วยตายไม่ทราบสาเหตุ
ปัจจุบันยังไม่มีการรักษาให้หายขาด แต่มีการตรวจพบผู้ป่วยโรคนี้มากขึ้นเรื่อยๆ ดังนั้น ผู้ใกล้ชิดผู้ป่วยหากสงสัยว่าผู้ป่วยมีอาการเข้าได้กับโรคซีเจดี ควรรีบพาผู้ป่วยมาพบแพทย์โดยเร็ว เพราะเป็นประโยชน์ต่อการรักษา เนื่องจากมีโรคอื่นอีกหลายโรคที่อาจมีอาการคล้ายกับโรคซีเจดี หากพบว่าเป็นโรคซีเจดีจริง ยังช่วยควบคุมความเสี่ยงในการแพร่กระจายโรค และการรักษาตามอาการยังช่วยรักษาคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและผู้ดูแลได้
