คอลัมน์ บทบรรณาธิการ

เด็กรู้คิด

ช่วงปลายปีแต่ละปีเหมือนเป็นธรรมเนียมว่าผู้นำประเทศจะต้องมอบคำขวัญให้กับเด็ก เพราะวันเด็กแห่งชาติจะอยู่ช่วงเริ่มต้นปีใหม่ที่กำลังจะมาถึง

แม้จะเคยมีการถกเถียงในสังคมว่า ผู้นำประเทศควรจะเป็นผู้ให้คำขวัญกับเด็กๆ ต่อไปหรือไม่ โดยเฉพาะเมื่อความหมายคำว่า “เด็กดี” ยังตีความไม่ตรงกัน

เด็กดีในสายตาผู้ใหญ่สายอนุรักษนิยม มักหมายถึงเด็กที่เชื่อฟังคำสั่งผู้ใหญ่ อยู่ในกรอบประเพณี ควบคุมพฤติกรรมได้ง่าย ผู้ใหญ่จะได้ไม่ถูกตั้งคำถาม หรือถูกตรวจสอบ

แต่ในมุมมองของผู้ใหญ่สายเสรีนิยม เด็กดีอาจหมายถึงเด็กที่คิดพัฒนาตัวเองและสังคมร่วมกัน มีความเป็นประชาธิปไตย

คำขวัญวันเด็กจึงสะท้อนความเห็นและความคิดของผู้ใหญ่มากกว่าเด็ก

คําขวัญวันเด็ก ประจำปี 2565 ตรงกับวันที่ 8 มกราคม 2565 ที่เพิ่งเผยแพร่ไม่นานมานี้คือ “รู้คิด รอบคอบ รับผิดชอบต่อสังคม”

นายกรัฐมนตรีระบุว่า มอบให้เพื่อเป็นข้อคิดคติเตือนใจ แก่เด็กๆ เยาวชนไทย ในฐานะอนาคต ของชาติ

หากมองในทางกลับกัน เด็กๆ และเยาวชนไทยอาจต้องการแสดงความเห็นกลับไปสู่รัฐบาล ผู้แทนในสภา รวมถึงผู้นำประเทศ ในหลายเรื่อง ที่เป็นอนาคตของพวกเขา

ช่องทางการสื่อสารนี้กลับไม่มีในวันเด็ก หรือแม้แต่วันธรรมดาทั่วไป

เด็กและเยาวชนที่อยากส่งเสียงเรียกร้องและเป็นมากกว่าคำขวัญ กลับถูกกล่าวหาว่าสร้างความวุ่นวาย สร้างความเสียหาย ไปจนถึงทำผิดกฎหมาย ตั้งแต่สถานเบาไปจนถึงกฎหมายร้ายแรง

แม้รัฐบาลมีแนวทางที่จะส่งเสริมเยาวชน หรืออยากพลิกโฉมประเทศไทยที่ต้องอาศัยเด็กและเยาวชนเป็นฐานสำคัญ

แต่เห็นได้ว่าแนวทางต่างๆ นั้นกลับตีกรอบด้วยความต้องการของผู้ใหญ่ อยู่ภายใต้ระบบราชการ เน้นการออกคำสั่งให้ปฏิบัติตาม ยกย่องเฉพาะเยาวชนที่สร้างชื่อเสียงให้ประเทศ

ขณะเดียวกัน รัฐพยายามควบคุมให้เด็กเป็นอย่างที่ตนเองต้องการ

คำขวัญ “รู้คิด รอบคอบ รับผิดชอบต่อสังคม” เป็นอีกคำขวัญที่ตีความได้ยากตั้งแต่คำว่า รู้คิด

เพราะเมื่อเด็กคิดแต่ถูกห้ามแสดงความคิด ก็ไม่มีทางให้รู้ได้ตั้งแต่เริ่มต้นแล้ว