ฟรีดอมเฮาส์ องค์กรทางวิชาการอิสระในสหรัฐอเมริกา เผยแพร่ดัชนีเสรีภาพ 2023 ของประเทศต่างๆ เมื่อต้นเดือนมีนาคม ประเทศไทยยังถูกจัดอันดับว่าไม่เป็นเสรีเหมือนเดิม มีคะแนนสิทธิทางการเมือง 6 จาก 40 และเสรีภาพพลเมือง 24 จาก 60 คะแนน รวมทั้งหมด 30 จาก 100 คะแนน เพิ่มขึ้นจากปีก่อนหน้าเพียง 1 คะแนนเท่านั้น

ปี 2565 ประเทศไทยได้คะแนนอยู่ที่ 29 คะแนน หลังเปลี่ยนมาสู่รัฐบาลทหารกึ่งเลือกตั้งในปี 2562 ซึ่งมีการจับกุมผู้เห็นต่าง ข่มขู่ และคุกคามนักกิจกรรม ขณะที่เสรีภาพของสื่อก็ถูกจำกัด

ตั้งแต่รัฐประหารครั้งสุดท้าย เมื่อปี 2557 ประเทศไทยก็ถูกจัดอันดับลดลงมาโดยตลอด เนื่องจากรัฐบาลใช้อำนาจควบคุมการแสดงออกของประชาชนแทบทุกด้านค่อนข้างเข้มงวด

ฟรีดอมเฮาส์ ระบุว่า จากคำสั่งของคณะรักษาความสงบแห่งชาติและรัฐบาลกึ่งพลเรือนใช้เป็นเครื่องมือนั้น ได้บ่อนทำลายสิทธิอันชอบธรรมของประชาชนเป็นวงกว้าง

รวมถึงอำนาจรัฐที่ให้ควบคุมตัวได้โดยไม่มีหมายค้น มีประชาชนกว่า 1,880 คน ในจำนวนนี้เป็นผู้เยาว์จำนวน 283 คน ต้องถูกดำเนินคดีอาญา จากการชุมนุมประท้วง

นอกจากนี้ ผู้ต้องหาคดีมาตรา 112 หลายคน ถูกคุมขังก่อนการพิจารณาคดีเป็นระยะเวลานาน ถูกปฏิเสธไม่ให้ประกันตัว หรือได้รับการประกันตัวภายใต้เงื่อนไขที่เข้มงวด

ทำให้องค์กรระหว่างประเทศทางด้านสิทธิเสรีภาพวิตกกังวล และหลายครั้งก็มีการเรียกร้องให้นานาชาติร่วมปฏิบัติการเร่งด่วนเพื่อแสดงท่าทีต่อกรณีดังกล่าว

ฟรีดอมเฮาส์ ระบุพัฒนาการของเสรีภาพที่ดีขึ้นมา 1 อันดับ มาจากผลการเลือกตั้งผู้ว่ากรุงเทพมหานคร ที่นายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งอย่างถล่มทลาย

สะท้อนความไม่พอใจของประชาชนที่มีต่อรัฐบาลที่ทหารหนุนหลัง เช่นเดียวกับสภาพแวดล้อมทางการเมือง เปิดกว้างมากขึ้น ซึ่งผู้สมัครจากฝั่งตรงข้าม ท้าทายผู้มีอำนาจได้

ช่วงกลางปีนี้จะมีการเลือกตั้งทั่วไป ภายใต้กติกาที่ยอมรับได้ในระดับหนึ่ง คาดว่าดัชนีเสรีภาพของประเทศไทยน่าจะได้รับการจัดอันดับที่ดีขึ้นในปีถัดไป

แต่การออกพระราชกำหนดงดใช้หลายมาตราของพระราชบัญญัติเกี่ยวกับการอุ้มหายและซ้อมทรมานไปจนถึงปลายปี น่าจะเป็นอุปสรรคหนึ่งที่จะทำให้ประเทศไทยยังไม่เป็นเสรีได้เช่นกัน