ตามรอย พี่จอง-คัลแลน รู้จัก ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน พื้นที่วิกฤตที่ค่อยๆ หายไปกับน้ำทะเล ไม่นานอาจจะเหลือเพียงชื่อ

นาทีนี้ยูทูบเบอร์ที่มาแรงที่สุด คงเป็นใครไปไม่ได้ นอกจาก คัลแลน-พี่จอง รวมทั้งแขกรับเชิญพิเศษอย่าง จูดี้ ที่ปล่อยคลิปเที่ยวไทยมาทีไร ก็ทำเอาแฟนคลับพากันใจฟู คลิปล่าสุดมีชื่อว่า พาจูดี้ไปทะเลที่ไม่ปกติ ซึ่งเป็นทริปเที่ยวทะเลที่จังหวัดสมุทรปราการ ปลูกป่าชายเลน งมหอย และนอนโฮมสเตย์กลางทะเล ซึ่งสถานที่ดังกล่าวคือ ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน หมู่ที่ 9 ตําบลแหลมฟ้าผ่า อําเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ 

ซึ่งคนที่ได้ดูคลิปต่างก็ชื่นชมคัลแลนว่า หาสถานที่ท่องเที่ยวได้เก่งมาก เพราะคนไทยหลายคนไม่รู้จักที่นี่มาก่อน โดยมีคอมเมนต์หนึ่งเข้ามาขอบคุณแทนคนในชุมชน โดยระบุว่า

#เกร็ดความรู้ ที่นี่คือ“ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน” ชุมชนที่กำลังถูกน้ำทะเลกัดเซาะชายฝั่งและค่อยๆจมหายไป ”โฮมสเตย์กลางน้ำ ปากอ่าวไทย จังหวัดสมุทรปราการ“ สมัยก่อนชาวบ้านและผู้คนอาศัยอยู่ที่นั้นเป็นจำนวนมากเลยค่ะ แต่ด้วยความสูงของน้ำทะเลที่ค่อยๆท่วมขึ้นมา ทำให้ชาวบ้านหลายหลัง รวมถึงวัด ต้องสละพื้นที่บางส่วนและจำเป็นย้ายออกมา ผู้ใหญ่บ้าน(พี่ผู้ชายที่ใส่แว่น)และชาวบ้านที่ยังอยู่ในบริเวณนั้นพยายามอนุรักษ์สถานที่นี้ไว้ รวมถึงวัดและโบสถ์ที่พึ่งสร้างขึ้นมาใหม่(ยกพื้นสูงขึ้นเพื่อหนีน้ำทะเล) อาชีพหลักของคนในชุมชนนี้ส่วนใหญ่จะ “เลี้ยงกุ้ง หอย ปู ปลา ” บริเวณน้ำที่ พี่จองกับคัลแลน คุณจูดี้เดินผ่าน จะเรียกว่า“แนวคันวัง”ที่ชาวบ้านเลี้ยงสัตว์น้ำไว้ค่ะ อยากให้หลายๆคนที่ดูคลิปนี้จบแล้วลองไปเที่ยวที่นี่ดูสักครั้ง มีกิจกรรมต่างๆให้ทำเยอะ ทั้งปลูกป่าชายเลน ปล่อยกุ้ง หอย ปู ปลา คืนสู่ธรรมชาติ ช่วยชาวบ้านที่ไม่มีพื้นที่ทำกินของตัวเองได้จับสัตว์น้ำมาเลี้ยงชีพ ช่วยฟื้นฟูธรรมชาติและระบบนิเวศน์ อุดหนุนชาวบ้านและชุมชนให้มีรายได้เพิ่มมากขึ้น เพื่ออนุรักษ์สถานที่แห่งนี้ไว้ โฮมสเตย์+พร้อมอาหารทะเลสดๆ ของชาวบ้านละแวกนั้น ราคาถูกด้วยค่ะ สมัยที่เราไปเที่ยว ตกหัวละไม่เกิน600-800บาทเอง ได้ใกล้ชิดธรรมชาติแบบสุดๆ #ขอบคุณพี่จองกับคัลแลนและคุณจูดี้ ที่เลือกมาเที่ยวสถานที่แห่งนี้เป็นอย่างมากเลยค่ะ

รู้จัก ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน

ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน มีอายุกว่า 300 ปีมาแล้ว ชื่อหมู่บ้านขุนสมุทรจีนมาจากของประชากรกลุ่มแรกที่เข้ามาอาศัยอยู่ในหมู่บ้านเป็นคนไทยเชื้อสายจีน ซึ่งมีต้นตระกูลเป็นคนจีนแผ่นดินใหญ่ที่เข้ามาค้าขายในสมัยกรุงศรีอยุธยา ตั้งอยู่บนแหลมขนาดเล็กที่ยื่นออกไปในทะเล อดีตเป็นแหล่งขนถ่ายสินค้าจากเรือสำเภาจีน บริเวณใกล้กับปากแม่น้ำเจ้าพระยาที่เป็นเส้นทางผ่านของเรือสินค้าและเรือพาหนะของประเทศต่างๆ เข้าสู่บางกอกและกรุงศรีอยุธยา ประชากรส่วนใหญ่มีบรรพบุรุษเป็นชาวจีนอพยพมากับเรือสำเภา ส่วนใหญ่มาค้าขายบริเวณวัดแหลมฟ้าผ่าเดิม

ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน มีลักษณะทางกายภาพเป็นชุมชนชาวประมงขนาดเล็กติดริมฝั่งทะเลอ่าวไทย ทางด้านตะวันตกของจังหวัดสมุทรปราการ พื้นที่หมู่บ้านถูกล้อมรอบด้วยน้ำทะเล ไม่มีถนนตัดผ่าน ปัจจุบันหมู่บ้านขุนสมุทรจีน เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ในพื้นที่วิกฤติที่มีปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งอย่างรุนแรง เนื่องมาจากการใช้เรือขุดโคลนสันดอนไปทิ้งกลางทะเล จึงทำให้ดินชายฝั่งไหลเลื่อนลงสู่ทะเลจมหายไป ร่วมกับการตัดไม้ป่าชายเลนและภาวะโลกร้อน ทําให้เกิดแผ่นดินทรุดและมีน้ำท่วม ซึ่งส่งผลให้ภูมิประเทศเดิมที่มีแหลมยื่นออกไปในทะเลหดหายไป พื้นที่ส่วนใหญ่ของชุมชนจึงถูกทําเป็นบ่อเพื่อเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ เช่น กุ้ง ปู และหอยแครง ประกอบกับพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นดินโคลนจึงไม่เหมาะสําหรับการทําการเกษตร

ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน ถือเป็นหมู่บ้านชายทะเลที่มีการพังทลายของพื้นดินชายฝั่งมากที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศ การเปลี่ยนแปลงของสภาพธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อความเป็นอยู่การอพยพย้ายถิ่นฐานบ้านเรือน การต่อสู้กับภัยธรรมชาติ ชาวบ้านที่อยู่ริมน้ำต้องย้ายบ้านทุกสิบปี

ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน หมู่ที่ 9 ตําบลแหลมฟ้าผ่า อําเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ มีจํานวนประชากรอาศัยอยู่ทั้งหมด 165 ครัวเรือน 384 คน มีประชากรชายจํานวน 185 คน และประชากรหญิงจํานวน 199 คน (อริสรา เสยานนท์, 2553 อ้างถึงในสุดธิดา อิทธาภิชัย, 2561) ซึ่งในปี พ.ศ. 2517 จํานวนประชากรของชุมชนบ้านขุนสมุทรจีนมีมากกว่า 2,000 กว่าครัวเรือน แต่หลังจากปี พ.ศ. 2517 จนถึงปัจจุบัน ชุมชนบ้านขุนสมุทรจีนได้ประสบปัญหาเกี่ยวกับภัยธรรมชาติ พื้นที่ของชุมชนขุนสมุทรจีนค่อย ๆ ลดลง ทําให้คนในพื้นที่ต้องอพยพย้ายออกไปจากชุมชนบ้านขุนสมุทรจีนเป็นจํานวนมาก

ประวัติศาสตร์ชุมชน

บ้านขุนสมุทรจีน เป็นชุมชนเก่าแก่ที่มีอายุมากกว่า 300 ปี ในอดีตเคยเป็นแหล่งขนถ่ายสินค้าจากเรือสำเภาจีนบริเวณใกล้ปากแม่น้ำเจ้าพระยา อีกทั้งยังเป็นเส้นทางเข้าสู่บางกอกและกรุงศรีอยุธยาของเรือสินค้าและเรือพาหนะจากประเทศต่าง ๆ ประชากรส่วนใหญ่มีบรรพบุรุษเป็นชาวจีนอพยพมากับเรือสำเภาที่เข้ามาค้าขายบริเวณวัดแหลมฟ้าผ่าเดิม และเนื่องจากแผ่นดินบริเวณนี้มีความอุดมสมบูรณ์ ทําให้พ่อค้าชาวจีนชักชวนกันมาตั้งชุมชนในบริเวณนี้ และทําเป็นท่าจอดเรือสินค้าก่อนเดินทางเข้าสู่กรุงศรีอยุธยา ซึ่งมีหลักฐานปรากฏจากแหล่งชุมชนโบราณ ซากโบราณสถาน โบราณวัตถุ อาทิ ชาม ไห เงินตราโบราณ เครื่องสังคโลก รวมถึงซากโครงกระดูกซึ่งสันนิษฐานว่าอาจเป็นของกลุ่มคนที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในช่วงแรก

วัตถุโบราณเหล่านี้ส่วนใหญ่มาจากการค้นพบในในหาดดินเลน สืบเนื่องจากการพังทลายของที่ดินชายฝั่ง โดยเฉพาะในเหตุการณ์พายุลินดา โบราณวัตถุจำนวนมากถูกคลื่นทะเลซัดขึ้นมาเรียบบนชายฝั่ง ชาวบ้านเรียกพื้นที่ที่ค้นพบวัตถุโบราณนี้ว่า “โคกเก่า” ทางทิศตะวันตกของวัดสมุทราวาส ซึ่งจากการตรวจหาอายุวัตถุโบราณที่ค้นพบบริเวณโคกเก่า น่าจะอยู่ที่ประมาณพุทธศตวรรษที่ 24 ถึงกลางพุทธศตวรรษที่ 25 สมัยราชวงศ์ชิง ซึ่งเป็นช่วงอายุระหว่างสมัยอยุธยาตอนปลายถึงสมัยรัตนโกสินทร์ตอนกลาง (รัชกาลที่ 4-5) ดังนั้นชุมชนบ้านขุนสมุทรจีนจึงอาจจะมีการเริ่มตั้งถิ่นฐานในช่วงเวลาเดียวกัน และมีความเป็นไปได้ที่ในอดีตชุมชนบ้านขุนสมุทรจีนเคยเป็นชุมชนเมืองท่าซึ่งเป็นจุดแวะพักเรือสําเภามาก่อน 

กิจกรรมและการบริการด้านการท่องเที่ยวของชุมชน

– ทรัพยากรการท่องเที่ยวภายในชุมชน ประกอบด้วย ป่าชายเลน สุสานหอย สภาพน้ำและพันธุ์พืชสัตว์ชายฝั่งคลองของชุมชน วัตถุโบราณ พิพิธภัณฑ์ วัดศาลเจ้า แหล่งเกษตรกรรม ภูมิปัญญาประมงชายฝั่ง
– กิจกรรมการท่องเที่ยวภายในชุมชน    
– เดินชมป่าชายเลนที่มีลักษณะทะเลตมที่อุดมสมบูรณ์
– ชมพืชพันธุ์ไม้จำพวกโกงกาง แสมขาว แสมดำ
– ชมนกยางหลากหลายพันธุ์ กาน้ำ นกกา นกกินปู นกกระเต็น นกนางนวล
– ชมปูชนิดต่าง ๆ เช่น ปูม้า ปูทะเล ปูแสม ปูเปี้ยว ปูก้ามดาบ และ หอยนานาชนิด
– ร่วมกิจกรรมปลูกพืชป่าชายเลน
– ชมสุสานหอย ประกอบด้วยเศษเปลือกหอย จำนวนมาก ถูกน้ำทะเลพัดมาเข้าสู่ฝั่งสะสมทับถมตกตะกอนกันเป็นเวลานาน
– ชมแหล่งสะสมโบราณวัตถุ พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นชุมชนบ้านขุนสมุทรจีน
– วัดขุนสมุทราวาสหรือวัดทะเล (ซึ่งวัดจะถูกน้ำท่วมในช่วงน้ำทะเลหนุนประมาณ ½ – 1 เมตร ของตัวโบสถ์
– ศาลเจ้าพ่อหนุ่มน้อยลอยชาย เป็นลักษณะ รูปทรงแบบศาลาจีนหรือเก๋งจีน      
-การบริการด้านการท่องเที่ยวของชุมชน    
-บริการเรือไปยังพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านขุนสมุทรจีน

ช่องทางการติดต่อ: วิสาหกิจชุมชน โทร. 09-6792-2901, อบจ.แหลมฟ้าผ่า โทร. 0-2819-5392 เฟซบุ๊ก บ้านขุนสมุทรจีนโฮมสเตย์ – ผู้ใหญ่สมร เข่งสมุทร