ตะลึง พบโบราณวัตถุอายุกว่า 600 ปี เผยตำนานอาเพศ เล่าขาน พระสงฆ์มรณภาพปริศนา จนไม่มีใครกล้ามาขุดเป็นร้อยปี

สืบเนื่องจาก วันที่ 7 มกราคม 2567 พระครูสุจินรัตนคุณ เจ้าอาวาสวัดศรีบุญเรือง บ้านหัวขัว ต .ห้วยยางขาม อำเภอจุน จ.พะเยา และคณะศรัทธา พื้นที่ หมู่ 5 หมู่ 9 หมู่ 15 ตำบลจุน ร่วมมือร่วมใจ เพื่อบูรณะ สถานศักดิ์สิทธิ์ ม่อนเจดีย์ (ดงผาฮอม) เป็นสถานศักดิ์สิทธิ์เก่าแก่คู่ชุมชนมาร้อยกว่าปีแล้ว

โดย นายเรา สมบูรณ์จันทร์ ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 15 กล่าวว่า ได้นำชาวบ้านทั้ง 3 หมู่บ้านมาร่วมกันพัฒนาเพื่อจะบูรณะปฏิสังขรณ์ พื้นที่นี้ ให้ชาวบ้านกราบไหว้ โดยมีการนำรถไถนั่งขับ มาปรับพื้นที่ จนได้พบเจอกับแผ่นศิลาจารึก เบี้ย เศียรพระพุทธรูปโบราณ แผ่นหินจารึก แผ่นอิฐโบราณ อยู่บริเวณพื้นที่ สถานศักดิ์สิทธิ์ หลายชิ้น โดยพื้นที่บริเวณนี้สถานที่ศักดิ์สิทธิ์บนพื้นที่ 1 ไร่ 2 งาน แต่ไม่มีเอกสารสิทธิ์ พื้นที่โดนรอบเป็นผืนนาของชาวบ้านในพื้นที่หมู่ที่ 15 ซึ่งเอกสารสิทธิ์เป็น นส 3 จ. ดังนั้น ช่วงเช้าของวันนี้ ทางตนได้แจ้งให้ทางกรมศิลปากร เชียงใหม่ เพื่อให้ทราบถึงการขุดค้นพบโบราณสถานในสถานศักดิ์สิทธิ์ (ดงผาฮอม ) เพื่อให้เจ้าหน้าที่ลงพื้นที่มาตรวจสอบพร้อมให้คำแนะนำ

จากการบอกเล่าของนายเรา สมบูรณ์จันทร์ ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 15 ได้กล่าวว่า พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ตรงนี้อยู่คู่กับพี่น้องชาวบ้านมาเนิ่นนาน 100 กว่าปีเคยมีพระสงฆ์ในยุคนั้น ได้นำสามเณรลูกศิษย์ออกมาขุดค้นของโบราณ เกิดอาเพศพระสงฆ์องค์นั้นท้องป่องบวมโต และได้เสียชีวิตในวันต่อมา ตั้งแต่นั้นมาไม่เคยมีใครกล้าที่จะเข้ามาขุดหาของโบราณอีกเลย

จนกระทั่ง ท่านพระครูสุจินต์รัตนคุณ เจ้าอาวาสวัดศรีบุญเรือง บ้านหัวขัว ตำบลห้วยยางขาม อำเภอจุนจังหวัดพะเยา ซึ่งท่านได้เป็นผู้บูรณะปฏิสังขรณ์ม่อนเจดีย์ซึ่งอยู่ห่างจากดงผาฮอมสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ตรงนี้ประมาณ 3 กิโลเมตร มีชาวบ้าน หมู่ที่ 5 หมู่ที่ 9 หมู่ที่ 15 ใช้เป็นสถานที่กราบไหว้ในวันพระหรือพิธีการทางศาสนามาไม่ต่ำกว่า 6 ปี ทางชาวบ้านในพื้นที่ 3 หมู่บ้านจึงมีมติร่วมกันเห็นชอบจะบูรณะสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ดงผาฮอมให้เป็นอีกสถานที่หนึ่งให้พี่น้องชาวบ้านได้กราบไหว้ จึงได้มีการนำรถไถจอบเสียมเพื่อปรับพื้นที่จนค้นพบเจอโบราณสถาน- โบราณวัตถุมากมายดังกล่าว

ในช่วงบ่าย นายพลพยุหะ ไชยรส นักโบราณคดีชำนาญการสำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่กรมศิลปากร ได้ลงพื้นที่เข้ามาตรวจสอบ โดยให้คำแนะนำชาวบ้านว่า จากการตรวจสอบวัตถุโบราณที่ขุดขึ้นมาโดยคร่าวๆ น่าจะมีสร้างขึ้นใน พุทธศตวรรษที่ 12 ซึ่งมีอายุราว 500-600 ปี หรืออยู่ในช่วงอายุของโบราณสถานเวียงลอ ต.ลอ อ.จุน จ.พะเยา แต่ก็เป็นเพียงการสันนิษฐานโดยคร่าวๆ เท่านั้น โดยทางกรมศิลปากร จะทำการตรวจโดยละเอียดอีกครั้ง จากการที่ชาวบ้านได้ทำการขุดวัตถุโบราณในสถานที่นี้ ซึ่งทางกฎหมายถือว่าผิดและยังเป็นการขุดที่ไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ ทั้งนี้จึงขอความร่วมมือให้ระงับการขุดค้นไว้ก่อน

ส่วนเรื่องที่ชาวบ้านจะบูรณะพัฒนาพื้นที่นี้ ให้ชาวบ้านแจ้งทางนายอำเภอจุน ทำหนังสือส่งเรื่องให้กับทางกรมศิลปากรถึงแนวทาง วิธีการ บูรณะพัฒนาไปในทิศทางใดและจะได้พัฒนาร่วมกัน ว่าสิ่งไหนทำได้หรือทำไม่ได้บ้าง ทั้งนี้อาจจะต้องใช้เวลาดำเนินการนานพอสมควร ซึ่งในขณะนี้ตนเองขอให้ระงับการขุดค้นวัตถุโบราณไว้ก่อน ส่วนที่ขุดขึ้นมาแล้วนั้น ตนเองได้พูดคุยกับชาวบ้านและผู้นำหมู่บ้านแล้ว มีความเห็นตรงกันว่า ให้ทางกรมศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่เก็บรักษาไว้ทั้งหมด