ชาวเน็ตหาทำ ซูมภาพวาดจากศิลปินดังในอดีต ลั่น “คนโบราณก็เป็นเหมือนพวกเราทุกอย่าง!”

เมื่อพูดถึงภาพวาดโบราณของจีน มักจะนึกถึงผลงานศิลปะที่สะท้อนชีวิตที่เจริญรุ่งเรืองหรือทิวทัศน์ธรรมชาติที่งดงาม เช่น ภาพของจิตรกรชื่อดังอย่าง จาง เฉอ ตวน (张择端) ทักษะการวาดภาพที่ยอดเยี่ยม โดยมีรายละเอียดที่น่าทึ่ง แสดงภาพทิวทัศน์ธรรมชาติอันยิ่งใหญ่ที่ทอดยาวหลายพันลี้ ซึ่งบรรยายชีวิตที่คึกคักริมแม่น้ำในยุคสมัยราชวงศ์เหนือซ่ง

นอกจากผลงานศิลปะที่ทำให้คนรุ่นหลังต้องอ้าปากค้าง ยังมีภาพวาดที่มีเนื้อหาที่แปลกค่อนข้างน่าสนใจ ทำให้คนรุ่นหลังต้องประหลาดใจเช่นกัน หนึ่งในนั้นคือภาพวาดที่มีชื่อว่า “去倦鬼文山水图” หรือภาพวาดขจัดปีศาจเมื่อยล้า โดยศิลปินชื่อดังอย่าง หวาง อิ่ง เจิน (黃應臻) ในยุคราชวงศ์ชิง ด้วยลายเส้นที่ชำนาญและมีอารมณ์ขัน ศิลปินผู้นี้จึงได้สร้างภาพวาดที่ไม่เหมือนใคร ซึ่งเมื่อคนยุคนี้ขยายภาพดูแล้ว ก็ต้องหัวเราะให้กับรายละเอียดที่เกินคาด และพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า “แท้จริงแล้วคนในอดีตก็เหมือนกับพวกเราตอนนี้!”

ภาพวาดขจัดปีศาจเมื่อยล้า ภาพวาดนี้กล่าวถึงชายคนหนึ่งนั่งหลับตาอยู่ในศาลา ซึ่งต่อมาถูกระบุว่าเป็นนักวิชาการในสมัยราชวงศ์หมิง ที่แม้มือจะยังคงถือพู่กันไว้ แต่ศีรษะกลับโน้มลงไป ในขณะที่แผ่นกระดาษวางทิ้งเกลื่อนบนโต๊ะ แต่สิ่งที่ทำให้ภาพนี้น่าสนใจคือการปรากฏตัวของ “ปีศาจ” ที่กำลังย่องเข้าใกล้เขา เมื่อมองแวบแรกภาพนี้อาจดูเหมือนจะมีบรรยากาศลึกลับและน่ากลัว แต่เมื่อมองให้ดีจะพบว่าความจริงกลับขัดแย้งกันอย่างสิ้นเชิงจนทำให้ต้องหัวเราะ และยกย่องรายละเอียดที่ซ่อนอยู่ในภาพอย่างชาญฉลาด

ภาพนี้ได้รับแรงบันดาลใจจากเรื่องจริงของ “ชิน สือ ซิง” (申时行 ) นักวิชาการชื่อดังที่มักจะถูกความง่วงรบกวนตลอดเวลา ตามบันทึกกล่าวไว้ด้วยว่า เพราะนิสัยนี้เองทำให้เขาทิ้งการจัดระเบียบต้นฉบับเป็นเวลาหลายเดือน กระทั่งเมื่อรู้สึกอึดอัดจึงตัดสินใจเขียนบทความชื่อว่า “บทความขับไล่ปีศาจเมื่อยล้า” เพื่อขับไล่ความง่วงที่รบกวนเขามาตลอด แต่ในระหว่างการหลับไหลครั้งหนึ่ง เขาฝันเห็นปีศาจตัวนั้นไม่เพียงแต่ไม่จากไป แต่ยังเดินเข้ามาหาเขาและโต้เถียงกับเขา เรื่องราวนี้ได้กลายเป็นแรงบันดาลใจให้ หวาง อิ่ง เจิน สร้างภาพวาดที่ไม่เหมือนใครนี้ขึ้นมา

รายละเอียดในภาพวาดโบราณ ที่ทำให้คนรุ่นหลังหัวเราะ

 สิ่งที่ทำให้หลายคนหัวเราะในภาพนี้คือนิยามของ “ปีศาจเหนื่อยล้า” ที่ศิลปิน หวาง อิ่ง เจิน วาดขึ้น โดยปกติแล้วเมื่อพูดถึงปีศาจ คนมักจะนึกถึงภาพที่น่ากลัว ดวงตาแดงก่ำ หรือรอยยิ้มลึกลับที่มีพลังข่มขู่ แต่ไม่ใช่ในภาพนี้ เพราะมันปรากฏในฉากฤดูใบไม้ผลิที่ดอกไม้ซากุระเบ่งบาน และยังมีใบหน้าที่ซีดเซียว ดวงตาคล้ำเป็นวงลึกจากการอดหลับอดนอน รูปร่างอ่อนเพลียเหมือนคนที่นอนดึกมาหลายคืน ปีศาจตัวนี้ไม่มีอะไรน่ากลัว แต่กลับคล้ายคลึงคนยุคใหม่ที่ต้องทำงานล่วงเวลาเพื่อให้ทันเส้นตาย (deadline) จนท้ายที่สุดก็มีสภาพหมดแรงเช่นนี้ เมื่อเห็นปีศาจนี้หลายคนถึงกับร้องออกมาว่า “นี่ไม่ใช่ตัวฉันเองในตอนที่ทำงานดึกเหรอ?”

ไม่เพียงแค่การสร้างภาพของปีศาจเหนื่อยล้าเท่านั้น แต่ภาพของนักวิชาการที่หลับในศาลาก็เป็นจุดที่น่าสนใจไม่แพ้กัน โดยเขานั่งอยู่ตรงนั้นนิ่งๆ มือที่จับพู่กันหล่นลง ศีรษะก้มต่ำ ต้นฉบับกระจัดกระจาย เหตุการณ์ลักษณะนี้ก็เป็นสิ่งที่คุ้นเคยสำหรับคนที่เคยทำงานหนักเกินไป มันทำให้เราได้ระลึกถึงภาพของคนทำงานออฟฟิศในปัจจุบัน ที่แอบงีบหลับในช่วงพักกลางวัน หรือการที่นักศึกษานอนหลับระหว่างติวสอบทั้งๆ ที่ยังถือหนังสืออยู่ การเชื่อมโยงเหล่านี้ทำให้ภาพวาดนี้ราวกับเดินทางข้ามผ่านกาลเวลา และเข้าไปสู่หัวใจของผู้ชมได้อย่างเป็นธรรมชาติ

แม้ว่าภาพจะมีบรรยากาศที่ลึกลับ แต่ศิลปินกลับได้แสดงให้เห็นความขบขันและ “ความเป็นมนุษย์” ผ่านการใช้ลายเส้นที่ยอดเยี่ยม เขาไม่เพียงแค่เล่าเรื่องของนักวิชาการต้นแบบเท่านั้น แต่ยังส่งสารว่า แม้คนในอดีตจะห่างจากเราเป็นร้อยปี พวกเขาก็มีช่วงเวลาที่ธรรมดาและความทุกข์ที่ “มนุษย์” ทุกคนเคยเผชิญมา ท้ายที่สุดแล้ว ความขบขันนี้ทำให้ภาพวาดนี้กลายเป็นเพชรที่ซ่อนเร้น ซึ่งทิ้งความประทับใจอย่างลึกซึ้งในใจของคนรุ่นหลัง

• ย้อน “คำเตือน” มหาเศรษฐีตกยาก ก่อนตายสั่งลูกหลาน “อย่าเข้าใกล้เสือขาว” หมายถึงอะไร?
• ตำราว่าไว้ 2 เครื่องดื่ม ที่จักรพรรดิเฉียนหลง “โปรดปราน” ทั้งบำรุงไต-เสริมหยาง-ยืดอายุขัย