ผู้สนใจสถาปัตยกรรม บ้านเก่าโบราณของไทย ต้องไม่พลาดการมาเยือนเมืองแพร่สักครั้ง โดยมุ่งตรงไปยังถนนคำลือเพื่อสัมผัสกับความวิจิตรเหนือกาลเวลากว่าศตวรรษ ณ คุ้มวงศ์บุรี หรือบ้านวงศ์บุรี เรือนไม้สักทองเก่าแก่ที่มีความงามสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศ
เรือนไม้สักทองอายุกว่าร้อยปีสร้างในปี 2440 สะดุดตาด้วยสีชมพูอ่อน อาคารสองชั้นทรงปั้นหยา มีความเป็นไทยผสมยุโรปประยุกต์ ประดับตกแต่งด้วยลวดลายไม้ฉลุแบบขนมปังขิงฝีมือช่างชาวจีนกับชาวท้องถิ่น ตามสมัยนิยมในยุครัชกาลที่ 5 รอบๆตัวเรือนสีเขียวชอุ่มร่มรื่นของแมกไม้ยิ่งขับให้สีชมพูหวานของตัวเรือนนั้นสว่างโดดเด่น
เรือนไม้หลังนี้สร้างขึ้นตามดำริของแม่เจ้าบัวถา มหายศปัณญา ชายาองค์แรกของเจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์ เจ้าหลวงเมืองแพร่องค์สุดท้าย เพื่อเป็นของกำนัลในการเสกสมรสระหว่างเจ้าสุนันตา ผู้เป็นบุตรีพระยาบุรีรัตน์ (น้องชาย) ที่รับมาเป็นบุตรีบุญธรรม กับ คุณหลวงพงษ์พิบูล(เจ้าพรหม วงศ์พระถาง) โดยทั้งสองได้ใช้เรือนหลังนี้เป็นเรือนหอในพิธีเสกสมรส
เมื่อก้าวขึ้นไปบนตัวเรือน ภายในประดับประดาและจัดแสดงด้วยข้าวของเครื่องใช้จากอดีต เช่น เครื่องเรือน เครื่องเงิน เครื่องปั้นดินเผา ภาพถ่าย กำปั่นเหล็กโบราณ เอกสารสัมปทานป่าไม้ แม้แต่เอกสารสัญญาการซื้อขายทาส เป็นต้น ผู้มาเยือนสามารถเดินชมมีห้องต่างๆที่ได้รับการดูแลไว้เป็นอย่างดี ไม่ต่างจากสมัยก่อน รวมถึงยังมีห้องเกี่ยวกับความเชื่อด้านเครื่องรางของขลัง
คุ้มวงศ์บุรี เป็นเรือนไม้ที่ได้รับรางวัลอนุรักษ์ดีเด่น ประจำปี พ.ศ. 2536 จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ นับเป็นพิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิตอันทรงคุณค่า อยู่คู่เมืองแพร่มากว่าร้อยปี
ถนนคำลือ ตำบลในเวียง อำเภอเมืองแพร่
เปิดเวลา 09.00-17.00 น.
ค่าเข้าชม เด็ก 10 บาท ผู้ใหญ่ 30 บาท
โทร. 08-1883-0546
