คณะนักโบราณคดีจากปากีสถานและอิตาลี ผู้ทำการขุดค้นเชื่อว่าวัดแห่งนี้ ซึ่งปัจจุบันอยู่ในเขตเมืองบาร์ริกอต (Barikot) สร้างขึ้นหลังจากพระโคตมพุทธเจ้า ซึ่งเป็นพระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบันของศาสนาพุทธปรินิพานไปราว 2-3 ร้อยปี (ราว พ.ศ. 200-300) หรือประมาณช่วงกลางของศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสตกาล

ในอดีตบริเวณนี้เคยเป็นส่วนหนึ่งของแคว้นคันธาระ (Gandhara) ซึ่งถูกพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชเข้ายึดครอง ส่งผลให้มีงานพุทธศิลป์ที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะกรีกปรากฏอยู่ดาษดื่นในพื้นที่แถบนี้

การขุดค้นครั้งนี้ พบวัดโบราณความสูงกว่า 3 เมตร ซึ่งประกอบไปด้วยสถูป ห้องสำหรับพระสงฆ์ บันได เสากลม โถงทางเข้า และสนามหญ้าที่มุ่งสู่ถนนในยุคโบราณ นักโบราณคดีระบุว่า วัดแห่งนี้สร้างอยู่บนซากของวัดโบราณอีกแห่งที่คาดว่าจะมีอายุย้อนไปถึงศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสตกาล

หลังจากนี้จะมีการตรวจหาอายุด้วยคาร์บอนกัมมันตรังสีเพื่อให้ทราบถึงอายุที่แน่ชัดของวัดแห่งนี้ แต่ ดร.ลูกา มาเรีย โอลิเวียรี นักโบราณคดีจากมหาวิทยาลัยคา ฟอสคารี แห่งเมืองเวนิส ผู้นำทีมขุดค้นเชื่อว่านี่คือหนึ่งในวัดพุทธที่เก่าแก่ที่สุดนับแต่เคยมีการค้นพบมาในแถบนี้ อีกทั้งแสดงให้เห็นว่าครั้งหนึ่งบริเวณหุบเขาสวัตเคยเป็นดินแดนที่มีความสำคัญในพุทธศาสนา

ทีมนักโบราณคดีอิตาลีเริ่มเข้าไปทำงานในแถบหุบเขาสวัตมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1955 และเริ่มการขุดค้นในเมืองบาร์ริกอตในปี 1984 โดยมีภารกิจหลักในการอนุรักษ์แหล่งโบราณคดีที่สำคัญของพื้นที่แถบนี้ไม่ให้เสียหายจากการขยายตัวของเขตเมือง และการลักลอบขุดวัตถุโบราณไปขายในต่างประเทศ โดยพวกเขาใช้วิธีเช่าที่ดินเอกชนเพื่อขุดสำรวจให้ได้มากที่สุดเท่าที่ทำได้

ในปี 2019 พวกเขาเริ่มการขุดค้นในที่ดินของหน่วยงานโบราณคดีของปากีสถานบริเวณย่านใจกลางเมืองบาร์ริกอต ซึ่งร่องรอยจากการลักลอบขุดวัตถุโบราณที่ปรากฏอยู่ก่อนหน้านี้ ช่วยให้นักโบราณคดีทราบว่าบริเวณนี้น่าจะมีโบราณสถานที่สำคัญซุกซ่อนอยู่เบื้องล่าง

นอกจากสิ่งปลูกสร้างของวัดแล้ว ในบริเวณดังกล่าวนักโบราณคดียังพบวัตถุโบราณกว่า 2,000 ชิ้น เช่น เหรียญกระษาปณ์ อัญมณี ตราประทับ เครื่องปั้นดินเผา และรูปปั้น ดร.โอลิเวียรี ระบุว่าวัตถุบางชิ้นมีข้อความจารึกโบราณที่อาจใช้ในการระบุอายุได้ ซึ่งจะช่วยให้ทราบถึงอายุที่แท้จริงของวัตถุเหล่านี้ต่อไป

…………..

ข่าว BBCไทย ที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ ข่าวสด เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว